De prijzen van grondstoffen gingen afgelopen jaar verschillende kanten op. Olie, gas, steenkool, graan en nikkel werden goedkoper, maar wie bijvoorbeeld had belegd in uranium, goud of cacao had een prachtig rendement behaald. Wat brengt 2024?
Voor wie via trackers of andere afgeleide producten in de brede grondstoffenindices investeerde, was 2023 ,geen al te best jaar. De S&P GSCI en de CRB-index gingen beide 4% achteruit terwijl de Bloomberg Commodity index iets meer dan 10% moest inleveren.
Het verschil is te verklaren door de verschillende relatieve gewichten van grondstoffen in deze indices. Kanttekening hierbij is dat het om rendementen in dollars gaat. In euro's liggen deze nog enkele procenten lager, maar in Chinese yuan en vooral Japanse yen een stuk hoger. Toch waren er zoals altijd individuele uitschieters in beide richtingen.
1. Energie: prijsdaling olie, gas en steenkool, uranium grootste winnaar
Ondanks een recordvraag en aanbodbeperkingen door de OPEC+ werd ruwe olie voor het eerst in drie jaar goedkoper. Voor beleggers die via termijncontracten belegden, bleef de schade beperkt. Dat komt doordat olie het grootste deel van de tijd in backwardation was (latere termijncontracten zijn goedkoper). Bij het doorrollen van de termijncontracten was er hierdoor telkens een positieve “roll yield”. Houden we daar rekening mee, dan bleef de prijsdaling over 2023 beperkt tot amper 1%.
De verklaring voor de prijsdaling ligt bij een stijging van het aanbod van de niet-OPEC-producenten en dan met name de Verenigde Staten. De Amerikanen lieten met een output van 13,3 miljoen vaten per dag Saoedi-Arabië ver achter zich.
Ook aardgas en steenkool vielen fors terug na de hoogtepunten van 2022. Aardgas uit de VS (NYMEX) werd bijna 30% goedkoper; de Europese TTF-prijs halveerde ruim. De verwachte aanbodproblemen kwamen er niet en bovendien begon de winter op het noordelijk halfrond erg zacht.
Steenkool deed het nog slechter, met een verlies van 64%. Uranium was de grootste winnaar binnen het energiecomplex. De spotprijs steeg tot bijna $90 per pond, het hoogste niveau sinds 2008.
2024: houd rekening met volatiele prijzen
Het meest waarschijnlijke scenario voor 2024 is dat de prijsevolutie bij ruwe olie de komende maanden vrij volatiel zal blijven. Daarbij kan een trading range tussen $65 en $90 worden vooropgesteld. Dit is een vrij ruime prijsvork, waar actieve traders gebruik kunnen van maken. Voor een buy-and-hold-strategie is ruwe olie momenteel minder geschikt, gezien de talrijke onzekerheden.
De prijsevolutie kan niet los worden gezien van de geopolitieke spanningen. Een eventuele escalatie in het Midden-Oosten kan impact hebben op de productie, maar ook de belangrijke transportroutes (Suezkanaal en Rode Zee) kunnen getroffen worden.
Op de termijnmarkten bereikte de netto shortpositie van speculatieve investeerders begin december het hoogste peil in elf jaar. Eenzijdige positionering kan potentieel een short covering rally veroorzaken.
2. Basismetalen: prijsstijgingen bij lithum en ijzererts, een gevoelig verlies bij nikkel
De prestatie van de meeste basismetalen was vorig jaar ondermaats. Koper sloot na een heel volatiel jaar 3% hoger af en ook bij aluminium en tin was er een klein positief rendement. Zink en lood moesten 13% achteruit en nikkel werd zelfs meer dan 40% lager gestuurd. Dit kwam door minder vraag naar het metaal voor batterijen voor elektrische voertuigen dan verwacht en door hogere output in China en Indonesië.
De rode lantaarn was voor lithium: de prijs van een ton Lithium Carbonate Equivalent of LCE tuimelde na twee recordjaren vorig jaar 80% omlaag. IJzererts behaalde tegen de trend in een winst van 21%.
2024: China blijft een wildcard
Intussen zijn de financieringskosten flink afgenomen door de forse daling van de langetermijnrente. Dit verhoogt de kans dat de voorraden weer aangevuld zullen worden. Bij de basismetalen zijn ook aanbodproblemen nooit ver weg, veroorzaakt door sociale onrust (stakingen) of het uitstellen van geplande projecten.
China blijft een wildcard voor 2024. De Chinese staalsector presteerde vorig jaar vrij goed, ondanks de lagere economische groei in het land. Wellicht neemt de overheid extra maatregelen om de geplaagde vastgoedsector te ondersteunen.
3. Edelmetalen: record in goudprijs, tegenvallers bij zilver, platina en palladium
De goudprijs bereikte in de loop van 2023 een record in verschillende valuta en uiteindelijk ook in dollar, waar het rendement uitkwam op 13%. Het vooruitzicht van renteverlagingen gaf het gele metaal vleugels. De andere edelmetalen verging het een stuk minder goed. Zilver slaagde er ondanks een eindsprint net niet in om uit de rode cijfers te blijven (-1%) maar voor platina (-8%) en vooral palladium (-39%) was 2023 een ronduit tegenvallend jaar.
De verwachtingen van snelle renteverlagingen zijn intussen iets getemperd. Dat komt dooordat de economie verbazingwekkend sterk blijft en de voor 2023 voorspelde recessie, die het prijspeil verder zou doen dalen, er (nog) niet kwam.
2024: diverse factoren die de goudprijs een boost kunnen geven
Een recessie is niet noodzakelijk voor hogere goudprijzen. Een dalende reële rente volstaat en die volgt vanzelf naarmate de inflatie verder afneemt. Een eventuele recessie zou enkel een turbo-effect hebben, wat een en ander zou bespoedigen wat lagere (reële) rentes betreft.
Het sentiment ten aanzien van goud zal in 2024 naar alle waarschijnlijkheid schommelen met de marktverwachtingen van het tempo en de timing van die renteverlagingen. Een meerderheid mikt nu op de Fed-vergadering van 20 maart voor de eerste renteverlaging in de VS.
Andere factoren om rekening mee te houden zijn de geopolitieke situatie en investeringsstromen. De hedge funds bleven de afgelopen twee jaar aan de zijlijn staan, net als de momentumbeleggers. Daar kan dit jaar verandering in komen naarmate de reële rente verder daalt. Daarnaast is de kans groot dat de centrale banken na twee opeenvolgende recordjaren ook in 2024 goud zullen blijven kopen.
4. Graanprijzen deden flinke stap terug
De graanprijzen moesten vorig jaar een flinke stap terug doen na de stijgingen van 2021 en 2022. De verwachte tekorten als gevolg van de oorlogssituatie in Rusland en Oekraïne kwamen er niet. Tegelijkertijd waren de oogsten in Noord- en Zuid-Amerika beter dan verwacht, wat voor een overaanbod zorgde. Maïs werd 30% goedkoper en de tarweprijs daalde met 21%. Bij soja bleef de achteruitgang beperkt tot 15%.
2024: slechts beperkt neerwaarts prijsrisico
Ook dit oogstjaar zal er in Rusland een recordopbrengst van tarwe zijn. De Verenigde Staten hebben eveneens nog grote hoeveelheden granen voor de uitvoer beschikbaar. Toch blijven de granen ook in 2024 kwetsbaar voor de geopolitieke situatie, die mogelijk tot uitvoerbeperkingen of (logistieke) onderbrekingen in het aanbod kan zorgen.
Het El Niño-weerfenomeen kan dan weer een impact hebben op de oogsten. Per saldo is het neerwaartse prijsrisico bij de granen tegen de huidige prijsniveaus vrij beperkt.
5. Soft commodities: El Niño-effect voelbaar
Bij de soft commodities was cacao de voorloper, met een klim van 72% naar het hoogste niveau in 46 jaar. In West-Afrika vielen veel bomen ten prooi aan een virusinfectie (CSSVD) die voor een lagere opbrengst zorgde. Ook bevroren sinaasappelsap (FCOJ), een eerder illiquide markt, onderscheidde zich met een klim van bijna 70% na tegenvallende oogsten in Brazilië en Florida. Bij koffie (+14%) en suiker (+7%) speelde vorig jaar het El Niño-effect.
2024: prijzen sterk afhankelijk van het weer en speculanten
De prijsevolutie bij de soft commodities is voor een groot deel door de weersomstandigheden gedreven, zodat er weinig zinnigs te zeggen valt over de prijsvooruitzichten op korte termijn. Elk jaar is er bij deze categorie minstens één verrassing als gevolg van onverwachte omstandigheden op het vlak van weer of ziektes die de oogst beïnvloeden.
Daarnaast spelen ook de posities van de speculatieve investeerders een rol bij de prijsvorming van landbouwgrondstoffen. Alle granen kennen begin januari een netto shortpositie en bij soja en maïs staat die zelfs op een recordniveau. Koffie kent dan weer een record-longpositie en ook bij cacao is die speculatieve long in historisch perspectief heel groot.