De eerste jaarhelft zit er bijna op en dat is een goed moment om even terug te blikken op de prijsevolutie van de edelmetalen en die van koper.
Goud: tegenwind op korte termijn
De Federal Reserve liet na tien opeenvolgende rentestappen in juni een pauze maar is naar eigen zeggen nog niet klaar met renteverhogingen. De CME FedWatch Tool laat zien dat bijna 70% van de traders een nieuwe verstrakking met 25 basispunten (0,25%) verwacht op de volgende Fed-meeting van 26 juli. Een maand geleden was dit amper 13%.
Positieve reële rente
Dit is alvast op korte termijn geen goed nieuws voor goud. Niet alleen de rente maar ook de dollar steeg. In combinatie met de vanuit historisch standpunt nog steeds hoge (maar wel dalende) inflatie leidt dit tot een stijging van de reële rente en dat is wat je als goudbezitter liever niet wil zien.
De situatie in de eerste maanden van dit jaar was net omgekeerd. Toen ging een meerderheid ervan uit dat de opwaartse rentecyclus voorbij was en de centrale banken nog dit jaar zouden starten met renteverlagingen. Dit vertaalde zich naar financiële markten waarin nagenoeg alles steeg. Daarbij ook goud, dat een nieuwe vruchteloze aanval op de top van augustus 2020 inzette. Zoals wel vaker gebeurt bij een mislukte uitbraakpoging – intussen al de derde – gaat het nadien vrij snel bergaf.
Iedereen bearish dan maar voor het gele metaal? Wel, niet helemaal. De Federal Reserve besliste een tijd geleden om zijn rentebeslissingen ‘data dependent’ of gegevensafhankelijk te maken. Daarmee begeeft ze zich op gevaarlijk terrein. Het probleem is namelijk dat er indicatoren worden gebruikt die vooral op het verleden zijn gebaseerd maar die niet noodzakelijk een goed beeld geven over de actuele en toekomstige economische situatie.
Zo zit er op de werkloosheidscijfers zodanig veel ruis dat deze maanden achterlopen op de werkelijke actuele toestand van de arbeidsmarkt. Zaken als het aantal gewerkte uren en evolutie van de lonen tonen dat de arbeidsmarkt lang niet zo krap is als het maandelijkse banenrapport laat vermoeden. Hetzelfde geldt voor de index van de consumentenprijzen, waar huisvestingskosten een disproportioneel aandeel in hebben.
Spelen met vuur (op een dorre hei)
Het gevaar dat in deze aanpak schuilt, is dat de rente te lang te hoog blijft en dat is in een met schuld beladen financieel systeem als spelen met vuur op een dorre hei. Uit de Global Debt Monitor van het Institute of International Finance (IIF) blijkt dat de globale schuld is opgelopen naar 305 biljoen of 305000 miljard dollar. Een hallucinant cijfer dat nauwelijks te bevatten is. Die schuld groeit bovendien ook snel aan.
Dit baart zorgen omdat de rente op het hoogste niveau staat sinds 2007. Door de omvang van de globale schuld zijn positieve reële rentevoeten niet heel lang houdbaar. Nu al dient een aanzienlijk deel van het nieuwe schuldpapier dat overheden uitgeven enkel om de intrestbetalingen te doen. Wanneer er door de hogere rente een schakel breekt in het financiële systeem, zullen centrale banken weer massaal te hulp moeten schieten met steunmaatregelen.
Hoe langer de rente hoog blijft en hoe meer liquiditeit er uit de markt wordt getrokken, hoe groter het risico op een ‘ongeluk’. De crises bij de Britse pensioenfondsen van vorig jaar en de Amerikaanse regionale banken dit voorjaar waren daarbij slechts opwarmertjes.
Geen waarschuwing
Ga er maar niet vanuit dat monetaire of politieke overheden u zullen waarschuwen. Herinner u dat er in aanloop naar de vorige financiële crisis tot de zomer van 2008 volgens centraal bankiers niets aan de hand was. Eerdere problemen bij verschillende hedge funds en Bear Stearns werden als ongelukjes omschreven die onder controle waren.
Toen viel in september de systeembank Lehman Brothers om en de rest van het verhaal kennen we. Op termijn zijn renteverlagingen (goedkoper krediet) en nieuwe stimuli onvermijdelijk, en dat is brandstof voor goud en andere reële activa.
Zilver: weer recorddeficit verwacht
Zilver ging de voorbije weken mee onderuit met goud en noteert sinds het jaarbegin met een klein negatief rendement in de meeste valuta. De Verenigde Staten en China staan samen in voor meer dan de helft van de industriële vraag naar zilver. En uitgerekend in de twee grootste economieën ter wereld sputtert de economische motor.
Uit de World Silver Survey die het Silver Institute samen met Metals Focus publiceerde, blijkt dat er vorig jaar een aanbodtekort was 237,7 miljoen troy ounce, het tweede deficit op rij. Bijzonder opmerkelijk is dat het tekort over 2022 en 2021 gecombineerd, groter was dan de som van alle overschotten in de 11 jaren daarvoor (2010 tot en met 2020)! Voor 2023 wordt een derde opeenvolgend deficit voorspeld.
Industriële vraag blijft stijgen
De oorzaak van deze evolutie is een forse stijging van de vraag, gekoppeld aan een aanbod dat nauwelijks nog groeit. Het Silver Institute verwacht voor 2023 een stijging van de industriële vraag naar zilver met 4%. Dit optimisme heeft te maken met de hogere vraag naar zilver voor fotovoltaïsche modules (PV).
Deze vraagcomponent staat intussen in voor ongeveer een kwart van de industriële vraag en 11% van de totale consumptie. De industriële vraag zal de komende jaren verder toenemen door de stijgende vraag naar stroom en het hogere aandeel van hernieuwbare energie in de totale mix. Naast zonnepanelen gaat het ook nog om zilver in auto’s, gespecialiseerde chemicaliën en bij de bouw van installaties voor 5G-netwerken. Het rapport ziet de industriële vraag ondanks een mogelijke recessie dit jaar verder toenemen naar weer een nieuw hoogtepunt.
Platina en palladium: substitutie-effect
Dit voorjaar koerste de platinaprijs in het kielzog van goud en zilver naar het hoogste niveau in meer dan een jaar. De grootste afnemer van platina is de automobielindustrie maar het edelmetaal wordt ook gebruikt voor andere industriële toepassingen, juwelen en als investering.
Hoog deficit bij platina
De voorbije twee jaar was de globale platinamarkt in surplus. Eind vorig jaar ging de World Platinum Investment Council (WPIC) ook voor 2023 nog uit van een aanbodoverschot. Het grote prijsverschil tussen platina en palladium heeft daar anders over beslist. De autosector zag de voorbije jaren de productiekosten voor katalysatoren op basis van hoofdzakelijk palladium pijlsnel stijgen. Daarom werd het productieproces aangepast zodat het veel goedkopere platina kon worden gebruikt.
De gevolgen lieten niet lang op zich wachten: de WPIC verwacht dit jaar een stijging van de vraag met bijna een kwart. Tegelijkertijd blijft de groei van het aanbod naar verwachting beperkt door problemen in Rusland, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika.
Begin dit jaar ging de WPIC uit van een deficit van iets meer dan 300.000 troy ounce op een totale markt van ongeveer 8,2 miljoen. Intussen is die schatting opgetrokken naar een tekort van 983.000 troy ounce. Toch is de platinaprijs weer onder de grens van 1000 dollar per troy ounce teruggevallen.
Palladium: slachtoffer van eigen succes
Door de aanhoudende prijsstijging van de voorbije jaren werd palladium het slachtoffer van zijn eigen succes. Palladium is nog meer dan platina afhankelijk van de auto-industrie, want 80% van het metaal komt in katalysatoren terecht.
Dat is op korte termijn een nadeel door de substitutie van platina maar ook op langere termijn omdat verbrandingsmotoren de komende jaren geleidelijk uitgefaseerd zullen worden. Nu de Chinese economie het laat afweten, is het bovendien onzeker of de Chinese automarkt zal herstellen. De palladiumprijs schommelt nu rond het laagste niveau in vier jaar.
Koper: tekenen van herstel
Koper zette het jaar sterk in maar de prijs daalde vorige maand naar het laagste niveau sinds november. De voorbije weken zit de koperprijs weer in de lift, ondanks tegenvallende macro-economische cijfers uit China, de grootste afnemer.
China ontgoochelt
De daling van de koperprijs tussen januari en mei was te wijten aan de duurdere dollar gekoppeld aan recessievrees. De Amerikaanse munt reageert op signalen dat de inflatie minder snel daalt dan verwacht, waardoor renteverlagingen op korte termijn minder waarschijnlijk zijn. Daardoor kan het renteverschil met andere valuta nog een tijdje in het voordeel van de dollar blijven.
Daarnaast vallen de macro-economische cijfers tegen, net name dan in China. Na de heropening van de Chinese economie trekt de groei weliswaar aan maar die manifesteert zich in de dienstensector en door hogere consumentenuitgaven. De investeringen in bouw en infrastructuur vallen echter tegen. Cijfers over de industriële productie blijven al enkele maanden fors achter op de verwachtingen. De vastgoedinvesteringen daalden en ook het aantal nieuwe bouwstarts blijft afnemen.
Dat is geen goed nieuws voor de vraag naar koper. Toch blijven de voorraden in de opslagplaatsen van zowel de Shanghai Futures Exchange als de London Metals Exchange heel klein. China verwacht dit jaar 7% minder koper te produceren tegenover een afname met bijna 11% vorig jaar. Ook de speculatieve shortposities op de termijnmarkt zijn de afgelopen maanden fors toegenomen.
Deficit vanaf 2025
Ik verwacht dat deze dip maar tijdelijk is; op langere termijn zijn de fundamenten voor koper heel gunstig. Dit jaar en gedeeltelijk ook nog in 2024 is er door de opening van nieuwe mijnen nog geen probleem, maar vanaf 2025 zal het aanbodtekort jaar na jaar toenemen.
De vraag naar koper stijgt door de elektrificatietrend, waarbij voor onder meer de opwaardering van het elektriciteitsnet en de productie van zonnepanelen en windmolens veel koper nodig is.