Woekerpolissen blijven woekeren

Vorige maand kwam de woekerpolis weer in het nieuws. Dit keer was het Nationale-Nederlanden dat zijn klanten niet goed heeft geïnformeerd betreffende deze polissen. Het einde is dus nog steeds niet in zicht.

Het is alweer bijna 12 jaar geleden dat ik in mijn column de formule liet zien van de woekerpolis. Door middel van twee rekenvoorbeelden laat ik u nogmaals zien hoe het woekeren precies in elkaar zit.

Formule woekerpolis

Investeringspercentage = 100% - AK - DP - (GA/SA x KP)
AK = Aankoopkosten
AP = Afsluitprovisie
DP = Doorlopende provisie
GA = Gewenste afsluitprovisie
SA = Standaard afsluitprovisie (4%)
KP = Kostenpercentage

Er zijn twee dingen goed fout gegaan bij de woekerpolis:

• Adviseurs hebben geen duidelijkheid gekregen over de kostenstructuur in de polissen
• Adviseurs konden de hoogte van verdienste (provisie) zelf bepalen

De afsluitprovisie was standaard 4%. De adviseur had echter de mogelijkheid om aan de knoppen te draaien. De maximale afsluitprovisie was 6% met een doorlopende provisie van maximaal 4%. Er kon ook gekozen worden voor alleen een maximale doorlopende provisie van 12%.

Deze provisie (percentage) werd berekend over de looptijd van de polis en het maandbedrag. Hoe hoger het maandbedrag en hoe langer de looptijd, hoe meer provisie er werd ontvangen.

Hieronder een simpel voorbeeld waarin een klant voor zijn dochter wil sparen voor haar studie. De klant wil 20 jaar lang een bedrag van €200 sparen.

Adviseurs met een goede babbel die graag wat meer wilden verdienen, adviseerden een polis af te sluiten voor een duur van 40 jaar. De klant kreeg dan te horen dat die de polis altijd na 20 jaar konden laten uitkeren. De verdienste is dan als volgt:

De afsluitprovisie werd verdiend in 5 jaar. Dit betekende voor de adviseur dat de polis dus minimaal 5 jaar moest lopen. De maatschappij betaalde wel in één keer de afsluitprovisie uit aan de adviseur.

In het eerste jaar was dus eigenlijk 20% van deze afsluitprovisie verdiend door de adviseur. Over de overige 80% afsluitprovisie werd door de maatschappij een rente berekend van rond de 10%, die als kosten werden opgevoerd in de polis. Deze kosten stonden nergens genoteerd, dus de adviseur en de klant waren hier niet van op de hoogte.

Hieronder de berekening:

In bovenstaande berekening wordt €460,80 aan kosten in rekening gebracht. Dit is ruim 19% van de betaalde jaarpremie van €2.400!

Klanten die na 1 jaar de polis wilden beeindigen kregen van diverse adviseurs te horen dat dit niet mogelijk was. Dat was natuurlijk onzin, maar de adviseur wilde niet de te veel betaalde afsluitprovisie (80%) terugbetalen.

Adviseurs die veel polissen afsloten, kregen ook te maken met beëindigingen van polissen en terugboekingen van afsluitprovisies. Gevolg was dat deze adviseurs weer nieuwe polissen moesten sluiten om de terugbetaling te kunnen betalen.

Een langere looptijd van de polis zorgde ook voor een lager investeringspercentage voor een langere duur.

Bij een looptijd van de polis van 20 jaar is de premie-inhouding 15,87% voor de eerste zeven jaar. Bij een looptijd van 30 jaar is de premie inhouding zelfs 20,46% voor de eerste negen jaar!

We kunnen nu de formule invullen. Bij een looptijd van de polis van 30 jaar en een maandpremie van €200 is het volgende van toepassing:

Het investeringspercentage is: 100% - 0,5% - 4% - (6% : 4% x 20,46%) = 64,81%
Investeringsbedrag is nu €129,62 (64,81% van €200)
Kosten eerste 9 jaar zijn nu €70,38 (35,19% van €200)

Wie een dekking bij overlijden had meeverzekerd, moest hiervoor ook nog premie betalen. Dit gebeurde door middel van het terugrekenen naar het aantal participaties.

8% bruto rendement

Een ander probleem was de doorberekening van het te verwachten eindbedrag voor de klant. Adviseurs kregen het advies van de maatschappij om de polissen door te rekenen op een bruto rendement van 8%. De einduitkering was afhankelijk van het soort provisie dat de adviseur ontving.

Hieronder een vergelijking van een beleggingspolis met 5% afsluitprovisie en een beleggingspolis met alleen doorlopende provisie van 5% en van 12%. De maandpremie bedraagt €150 en de totale provisie is €2.700.

Bij de doorlopende provisie van 5% is de einduitkering 10% hoger dan bij de 5% afsluitprovisie. Dit verschil is te verklaren doordat er geen voorfinanciering nodig is bij de doorlopende provisie, waardoor het investeringspercentage hoger is.

Tot slot de berekening van het 8% bruto rendement. U als belegger weet dat het onmogelijk is dat ieder jaar precies eenzelfde rendement wordt behaald. Adviseurs hadden te maken met software waar de 8% ieder jaar precies werd behaald!

In de praktijk blijkt dat het gemiddelde jaarlijkse rendement flink kan afwijken, zie onderstaand rekenvoorbeeld waarin 30 jaar lang €150 wordt betaald en de kostenstructuur op nihil is gesteld:

De gemiddelde uitkering bij 8% kan flink verschillen. Hierbij waren er ook nog maatschappijen die extra kosten in rekening brachten als in een maand het rendement hoger was dan het gemiddelde historisch fondsrendement:

Als het koersrendement van het door u gekozen fonds in een maand het naar een maandrendement omgerekende gemiddeld historisch fondsrendement overtreft, worden door de verzekeraar aan het begin van de volgende maand kosten in rekening gebracht. Deze kosten worden verrekend door onttrekking van participaties. Het te verrekenen bedrag is gelijk aan het positieve verschil tussen het rendement van het fonds en het historisch fondsrendement, vermenigvuldigt met een fondsafhankelijke factor. Deze factor bedraagt maximaal 0,175. Het te verrekenen bedrag is niet hoger dan 0,5% van de fondswaarde.

Uit het bovenstaande blijkt in ieder geval dat aan de woekerpolissen twee partijen leuk hebben verdiend: de maatschappijen en de adviseurs.