Zou u voor de duivel kunnen werken? Jens Weidmann wel. De president van de Bundesbank gaf tijdens een herdenking van de 180e sterfjaar van Goethe aan dat het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB) duivels werk is.
Opmerkelijk, want diezelfde Weidman is lid van de centrale bank die verantwoordelijk is voor dat beleid. Hij heeft weliswaar, als enige, tegen de ongelimiteerde aankopen van perifere schuld gestemd, maar door aan te blijven is hij medeverantwoordelijk.
In de gedachte van Weidmann zal de ongelimiteerde opkoop de economische groei stimuleren. Maar vroeg of laat zal de ECB-actie tot een gierende inflatie kunnen leiden, aldus de Bundesbank-voorman.
Mephistopheles
Weidmann vergeleek de situatie met die van een Romeinse veroveraar in een legende van Johann Georg Faust. Hij liet zich door de duivel Mephistopheles verleiden ongedekt papiergeld uit te geven om zo uit de hoge schulden te komen.
Na aanvankelijk succes leidde een gierende inflatie tot de ondergang van zijn rijk. Als we de parallel naar het heden trekken is de naderende ondergang niet alleen weggelegd voor de eurozone, maar ook voor de Verenigde Staten en Japan.
De Federal Reserve voert al jaren een ultraruim monetair beleid en is van plan dat minstens tot 2015 vol te houden. Vandaag kondigde de Japanse centrale bank aan de geldkraan verder open te draaien. Bij een rente van nagenoeg 0% is het steunprogramma opgelopen tot bijna 800 miljard euro.
Volstrekt ongeloofwaardig
De vraag is of Weidmann gelijk heeft en we aan de vooravond staan van een verwoestende geldontwaarding. Ik ben bang van niet.
Ten eerste is de vergelijking van Weidmann met het Romeinse Rijk aardig, maar natuurlijk volstrekt ongeloofwaardig. Volgens deze redenering zou de Kennedy-ambitie in 1960, om binnen tien jaar mensen op de maan te hebben, ook onderuit gehaald kunnen worden. Immers in de Middeleeuwen was zo’n reis naar de maan toch ook niet gelukt.
Laat ik niet te veel in de prehistorie kijken om het actuele beleid te beoordelen. Er is sindsdien wel het een en ander veranderd! Waarom ben ik bang dat de inflatiedreiging (nog) niet aanwezig is?
Als de inflatiegolf zich inderdaad zou voordoen, betekent dit dat het beleid in eerste instantie succesvol is. De aantrekkende economische groei is immers, in combinatie met de enorme geldhoeveelheid, verantwoordelijk voor de prijsopdrijvende effecten.
Luxeprobleem
Afgezien van het feit dat de ECB het opkoopprogramma in principe monetair neutraal wil uitvoeren, is er dan een luxeprobleem gecreëerd. Kennelijk is Weidmann van mening dat het ECB-beleid inderdaad leidt tot meer economische groei. Ik denk dat dit niet het geval is.
De centrale banken geven met hun lage rente en opkooppolitiek de wereldeconomie tijd om orde op zaken te stellen. Dat is de achterliggende doelstelling. Er wordt tijd gewonnen om hervormingen in de economie en herstructurering van de financiële sector en overheidsfinanciën door te voeren.
Pas als dat lukt, kan de economie een sterke impuls krijgen. Dat is het moment dat de centrale banken in actie komen en de monetaire verruiming gaan terugdraaien. Een oververhitting van de economie wordt daarmee tegengegaan, en daarmee een uit de hand lopende inflatie.
Goed instrumentarium
Nu is het altijd de vraag of de centrale banken erin zullen slagen tijdig aan de monetaire rem te trekken. Ik heb daar vertrouwen in. Centrale banken hebben, veel meer dan in de tijd van Mephistopheles, het instrumentarium om corrigerend op te treden.
Hoewel uitgebreide statistieken niet zaligmakend zijn, is er genoeg informatie uit te destilleren voor doelmatig beleid. Het instrumentarium van de centrale banken om de verkrappingspolitiek in te zetten, is net zo oneindig als die voor de huidige verruimingspolitiek.
Bovendien leven we in een wereld waarin de centrale bankiers op hun vingers worden gekeken door media, politiek, financiële markten en maatschappij. Het risico van een onverantwoord ruime monetaire politiek met veronachtzaming van een anti-inflatoir beleid is daardoor sterk verminderd.
Consensus
Tot slot is het belangrijk dat de centrale banken verantwoordelijk zijn voor het ruime monetaire beleid en niet de overheden. Ik vind het grote winst dat er eindelijk een vorm van consensus is dat het afgelopen moet zijn met die grote overheidstekorten, vaak onder het mom dat deze de economie stimuleren.
Overheden die nu eindelijk, al dan niet onder dwang, streven naar gematigde schuldposities en centrale banken die met een uitgebreid instrumentarium de grillige economische en financiële golven bedwingen. Ik ben niet zo pessimistisch over onze economische toekomst.