17 maart is een memorabele datum voor beleggers. Misschien niet voor de twintigers die hun geluk in crypto beproeven, maar wel voor de ervaren beleggers die de internetbubbel van 2000 hebben meegemaakt.
Het was op deze dag in 2000 dat internetbedrijf World Online naar de beurs kwam. Op de introductiekoers van €43,00 was het Nederlandse paradepaardje van de nieuwe economie meer dan €6 miljard waard. Veel beleggers deden met die beursintroductie mee en investeerden in totaal €2,9 miljard.
De media waren lyrisch, Nina Brink stond, met de voeten op het bureau, op de voorpagina van de Volkskrant en bijna dagelijks waren er berichten over de grijze handel in Londen. In die grijze handel - As if and when issued - zouden al prijzen van meer dan €100 voor de aandelen zijn betaald.
World Online wakkerde dat vuurtje zelf nog verder aan met regelmatige persberichten over samenwerkingen met grote concerns: Cisco, Microsoft, Shell etcetera. Hoogtepunt van de hype was de eerste handelsdag: een groot feest op Beursplein 5 met champagne en lachende gezichten. En natuurlijk de iconische foto van Nina Brink met twee duimen omhoog.
Twee duimen = €11
Op die dag bleek dat veel van de beleggers hun aandelen de eerste dag al wilden verkopen en de – bijna zekere - winst wilden verzilveren. Er kwam een openingskoers tot stand van €50,20 (later door de rechter als misleidend bestempeld) maar aan het eind van de handelsdag stond er nog slechts €43,20 op de koersenborden.
Het was het begin van een glijvlucht. In de dagen erna werd stukje bij beetje duidelijk dat World Online helemaal geen succesvol bedrijf was en dat het prospectus op vele fronten onjuist en misleidend was. Het CV van Nina Brink was opgepoetst – haar bestuursvoorzitterschap van het failliet gegane A-Line was per ongeluk weggelaten.
Ook haar betrokkenheid bij de eerder mislukte beursgang van Newtron was niet vermeld. Belangrijker was dat Nina Brink een groot deel van haar aandelen al in december 1999 had verkocht voor $6,04, een fractie van de introductiekoers. Als beleggers dát hadden geweten...
Vervolgens bleek dat in het organisatieschema zelfs een bedrijf was opgenomen dat nog niet eens was overgenomen (Telitel) en dat de aangekondigde samenwerkingen niets om het lijf hadden. De koers zakte naar €20 en zelfs naar €11. Dat zorgde voor de grap dat Nina Brink met haar twee duimen omhoog eigenlijk al had aangegeven wat de aandelen waard waren.
Een halve eurocent
Het werd nog veel minder. De VEB, destijds onder leiding van Peter Paul de Vries, ondernam juridische actie. Na 10 jaar procederen leidde dat tot succes in de vorm van een schadevergoeding voor gedupeerde beleggers. Maar dat was een procedure tegen de begeleidende banken.
Tegen Nina Brink, de vrouw die de modderschuit naar de beurs had genavigeerd en die al meer dan €200 miljoen op haar rekening had staan, liep geen procedure. De grote afwezige in de nasleep was de Stichting Toezicht Effectenverkeer, de huidige AFM. Die stond erbij en keek ernaar.
Wat is ermee gebeurd, de zaak Word Online, en wat zijn de lessen voor nu? Nina Brink bleef niet lang bestuursvoorzitter. Nog geen maand na de beursgang trad ze af. Niet veel later kwam er een overnamebod van het Italiaanse Tiscali: voor ieder gewoon aandeel World Online kreeg de belegger een half aandeel Tiscali.
De Nederlandse tak van Tiscali (dus van het oude World Online) werd in 2007 door KPN ingelijfd. De aandelen Tiscali (een verlieslatend bedrijf met 140 miljoen omzet) staan op dit moment op 1 eurocent. De World Online-aandeelhouder die nooit verkocht heeft, heeft dus een halve cent over.
Rechtszaken
Nina Brink bestaat nog steeds. Ze zit nog steeds in de rechtszaken. Gerelateerd aan World Online? Jazeker. Haar grootste belager was journalist Eric Smit (nu Follow The Money) die een boek aan haar wijdde: Nina, de onweerstaanbare opkomst van een powerlady. Ook schreef hij in de gratis ochtendkrant DePers veel verhalen over Nina Brink.
Brink bestookte Smit met rechtszaken en een beslaglegging en Smit gooide uiteindelijk de handdoek in de ring. De beslaglegging werd opgeheven, Smit schreef een addendum bij zijn boek en in het programma Villa Felderhof sloten de twee ‘vrede’. Ook een ruzie van Nina Brink met VolkerWessels-baas Dik Wessels leidde tot een schikking, zo beek in december 2021.
Brink had €185 miljoen bij de bouwmiljardair geclaimd en geschikt voor €11,7 miljoen. Met als gevolg dat twee oud-directeuren van World Online weer een zaak tegen Brink aanspanden om een deel van het schikkingsbedrag te krijgen. Ook heeft ze inmiddels een paar faillissementen aan haar CV toegevoegd: een sapjesbedrijf en een onderzoeksbureau.
Wat hebben we geleerd?
Zo heeft de nasleep van die feestelijke 17 maart in 2000 nog jaren voer voor advocaten, media en procederende stakeholders opgeleverd. Zijn er ook nog goede dingen uit voortgekomen? De AFM, die destijds de boot miste, heeft inmiddels betere regels voor de controle op beursgangen en prospectus.
Goed nieuws. Maar een prospectus anno 2022 is vooral een heel dik document vol disclaimers en opgesomde risico’s, met name opgesteld om aansprakelijkheid te vermijden. Daarmee is het nog geen leesbaar document voor beleggers en bovendien is een prospectus nog steeds slechts een paar dagen voor de beursgang beschikbaar. In die zin is men het doel voorbij geschoten.
En de verbeterde regels hebben ook niet kunnen verhinderen dat particuliere beleggers tegenwoordig vaak buitenspel staan bij interesante beursgangen, omdat de aandelen worden toebedeeld aan relaties van de begeleidende banken (zoals bijvoorbeeld bij Adyen).
De belangrijkste lessen die beleggers hebben geleerd van het WOL-drama zijn universeel: wees kritisch, doe je huiswerk en laat je niet gek maken door de waan van de dag. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar het geheugen van beleggers is vaak kort; dit soort lessen heeft helaas slechts een beperkte houdbaarheid. En 22 jaar is een behoorlijk lange tijd.