Allereerst iedereen een heel goed en gezond 2017 gewenst en dat ik het ook dit jaar maar weer helemaal verkeerd mag zien, want dan gaat het goed met de meeste van jullie.
In de media zie ik volop optimisme over de economie, maar het feit dat Joe Sixpack vorig jaar koos voor de populistische miljardair Trump geeft mij aan dat het helemaal nog niet zo goed gaat in de echte economie. Immers de Amerikanen kozen voor hem, omdat ze boos waren.
Er is in mijn idee een extreem groot verschil tussen de reële economie en de beurs. Als we de beurs moeten geloven gaat het allemaal heel goed. De beurzen lieten dan ook mede door de decemberrally een prima jaar zien. Vele beurzen sloten op of rond een all time high.
De afgelopen 35 jaar heb ik veel boeken over beleggen gelezen, maar in de huidige markt blijken maar weinig oude theorieën overeind. Nu kreeg ik deze kerst van mijn zoon een boek van Victor Mids en Oscar Verpoort met als titel Mindf*ck.
In het boek worden goochelaars ontmaskerd en gek genoeg is dat eigenlijk het boek waar we als beleggers wel wat aan hebben. Want als u er over nadenkt dan zitten we naar de trucs van paar illusionisten te kijken, naar onder andere goochelaar Draghi en illusionist Yellen.
En we denken dat het allemaal echt klopt en normaal is. Of we kunnen de truc niet verklaren en dus denken we dat het wel waar moet zijn.
Vernieuwde oplossing
We hebben een schuldencrisis in 2007 opgelost met nog meer schulden en hebben de rente zo laag gemaakt dat u geld toe moet geven om grote bedragen te stallen bij uw bank en valuta’s zijn er klaarblijkelijk om gemanipuleerd te worden, want ieder handelsblok doet zijn best de laagste valuta te hebben.
Er worden door overheden enorme bedragen aan leningen gekocht (ook private leningen) waar we nog van moeten afwachten of ze allemaal geheel of gedeeltelijk terug betaald worden.
In Japan worden zelfs door de overheid aandelen gekocht om de beurs omhoog te drijven. De overheid staat in alle grote bedrijven in de top-tien van grootste aandeelhouders. Het lijkt er dus op dat het communisme met staatsbemoeienis vermengd is met het kapitalisme.
Hoe lang nog?
Klaas Knot de president van De Nederlandsche Bank roept de ECB op om de geldpers te stoppen maar ook roept hij de kamerleden om geen kritiek te hebben. Dit lijkt een contradictie?
De schulden in China lopen volgens experts in 2017 op tot 300% van het bruto binnenlands product en als we dan zien dat de wereldhandel juist aan het krimpen is dan hoeven we ook geen enorme groei in de Chinese economie te verwachten.
Schulden boven de 100% procent van het bbp werden altijd als gevaarlijk beschouwd.
Arm en rijk
Door het opdrijven van de beurzen en de vastgoedprijzen worden de rijken steeds rijker en ontstaat er een nog groter gat tussen de verschillende klassen. De rijken der aarde werden vorig jaar 227 miljard rijker.
Nu heb ik vaak gewezen op de oude theorieën dat het ontbreken van een sterke middenklasse (lees: groot verschil arm en rijk) een probleem geeft in de economie en de beurs. Als de vraag van de rijken wegvalt is er niemand die het opvangt.
Als ik als jonge jongen tijdens mijn economieklas gevraagd zou hebben aan mijn toenmalige leraar of rente ook een negatief getal kon zijn? Dan had hij los van een reële negatieve rente (dus door correctie op inflatie) ongetwijfeld gezegd dat dat onmogelijk was. Zeker voor lange periodes was dat niet denkbaar.
Maar nu we het hebben, vindt iedereen het heel normaal en gaan we er zelfs van uit dat het feestje nog lang blijft.
We gaan het anders doen
Ook als ik John Williams en Annemarie van Gaal zou bellen dat ze de mensen in het televisieprogramma Een dubbeltje op zijn kant niet moet laten bezuinigen, maar juist veel meer geld moet laten lenen zodat ze hun onbetaalde leningen kunnen afbetalen zouden ze raar kijke...
Oké er is een nuanceverschil tussen een consument en een land, maar als dat land geen eigen valuta heeft maar aan een standaard (goud of de euro) dan ontstaat er vroeg of laat een probleem. De wet van onbedoelde neveneffecten.
Meerdere keren heb ik het afgelopen jaar geschreven over de wet van onbedoelde neveneffecten. Dus als een patiënt (de economie) geneesmiddelen (lage rente) krijgt toegediend dan ontstaan er altijd neveneffecten (bijvoorbeeld de pensioenen).
Bij geneesmiddelen kunt u altijd in de bijsluiter lezen wat de mogelijke effecten zijn. Maar ons huidige financiële experiment met de economie is nooit in de geschiedenis in deze vorm toegepast. Over een paar jaar weten we wat de effecten waren.
De kleren van de keizer?
Mijn verwachting voor de Dow en AEX zijn dan ook niet heel positief. Ik zou een halvering kunnen roepen maar dat kan veel te hoog zijn en ook kan het huidige sprookje nog een tijd voortduren. Het is zoals de kleren van de keizer, de vraag is even wanneer worden we wakker uit onze mindf*ck?
In de bandbreedte van de AEX hebben we voor de korte termijn nog maar beperkte ruimte omhoog. In de candle-grafiek hebben we mogelijk een draaipatroon. Ik zeg mogelijk omdat de maand januari belangrijk wordt hiervoor.
We hebben nu een doji en dat is twijfel, de vraag is of de twijfel om gaat slaan in... De eerste dagen van het jaar worden weer belangrijk. Ik blijf kritisch naar dit moderne sprookje kijken en we gaan het in 2017 allemaal beleven.