Onlangs heeft de Bank of Japan (BoJ), de centrale bank van dat land, zich gecommitteerd aan NIRP, ofwel Negative Interest Rate Policy. Dit betekent zoveel als dat de BoJ de kredietverlening wil afdwingen om zo de investeringen en consumptie aan te zwengelen.
Dan kan de Japanse economie weer groeien, komt er inflatie en zijn de bestaande schulden beter te dragen. Kortom, een win-win. Maar dit plannetje pakte toch iets anders uit en zou onze monetaire instanties van dit dwaze idee af moeten helpen. Dat is althans mijn hoop…
Een negatieve rente houdt in de eerste plaats in dat banken moeten betalen voor het stallen van geld bij de centrale bank. De banken moeten dus betalen voor de eer zeg maar. De hoop is dat banken dan liever maar dit geld uitlenen aan bedrijven en consumenten dan het bij de centrale bank te parkeren.
NIRP werkt averechts
Het extra krediet zal dan aangewend worden voor investeringen, overnames, consumptie en zo verder. Hierdoor stijgt de economische activiteit, wat weer de lonen zal doen stijgen en vervolgens voor prijsstijgingen (inflatie) zal zorgen. Centrale banken hebben echt een inflatiefetisj, wat puur is ingegeven door de enorme schuldenberg die draaglijker gemaakt moet worden.
NIRP is de zoveelste zet van de centrale banken (in dit geval dus de BoJ), maar de effecten zijn tot nog toe zowat het tegenovergestelde van het beoogde.
Faallijst NIRP
- De yen is sinds de NIRP aankondiging niet verzwakt, maar juist aangesterkt. Hierdoor kan Japan geen inflatie importeren en haar exporterende bedrijven een handje helpen.
- NIRP zou beleggers dwingen tot het nemen van meer risico, waardoor bijvoorbeeld aandelenbeurzen omhoog zouden moeten schieten. Echter, het ongekeerde heeft plaatsgevonden; de Nikkei is in elkaar geploft.
- De yield curve (de rentestanden per looptijd, ofwel rentestructuur) is nu invers (korte rente is hoger dan lange rente). Letterlijk de omgekeerde wereld.
- De interbancaire markt is stil komen te liggen. Het volume in deze markt, waar banken aan elkaar lenen, is met 80 procent gedaald. Dit geeft normaliter aan dat banken elkaar niet meer vertrouwen (zoals na het Lehmanfaillissement). Mocht deze situatie aanhouden, dan heeft NIRP ervoor gezorgd dat er dus getwijfeld gaat worden aan het voortbestaan van de Japanse banken.
- De introductie van NIRP (en de averechtse werking) hebben het vertouwen in de centrale bank geschaad. Zelfs de meest positief gestemde beleggers beginnen nu te twijfelen aan de almachtige centrale bank, iets wat ik zeer beangstigend vind gezien ons hele systeem op fiat (vertrouwen) drijft. Als de BoJ (en andere centrake banken) hun geloofwaardigheid hebben verspeeld, wie gaat de boel dan nog redden?
- NIRP heeft ervoor gezorgd dat vele Japanners vrezen voor negatieve spaarrente. Hierdoor zijn er al tekenen van spaarders die hun geld opnemen en/of omzetten in buitenlandse valuta (vraag naar Zwitserse franken nam behoorlijk toe volgens sommige marktvorsers). Dit is dus een heimelijke run op de bank. Nu heeft Japan aardig wat cash in circulatie, dus het hoeft niet gelijk tot grote problemen te leiden, maar het is wel een markante trend mocht deze zich voortzetten. Verder lijkt het erg op wat er in 2015 met China is gebeurd. Daar kon de situatie al snel als een volledige kapitaalvlucht bestempeld worden. Gaat Japan ook die kant op?
Road to hell
Kortom, NIRP is tot nog toe niet alleen een mislukking, maar een gevaar. Volgens Deutsche Bank (en anderen) zit de BoJ fout met haar aanname dat economische activiteit tot hogere lonen en dan tot hogere prijzen leidt; volgens hen loopt de relatie als volgt: hogere economische activiteit leidt tot hogere prijzen wat leidt tot hogere lonen.
Toch doorgaan met de verkeerde aanname (en dus NIRP) zou wel eens de grootste fout van de BoJ (en andere centrale banken) kunnen zijn. Nu is de lijst van foute beslissingen door centrake banken in de laatste acht jaren exponentieel gegroeid, maar NIRP is toch wel een fout van een andere orde.
Het zal ook tot een verbod op cash gaan leiden. Immers, door cash te verbieden kunnen de mensen hun geld niet meer cash opnemen en zullen ze het, gezien de negatieve rente, wel willen/moeten uitgeven. Dit zal dan hand in hand gaan met zware kapitaalrestricties (dus omzetten naar Zwitserse franken wordt dan een no go) en zal uiteindelijk een enorme impact hebben op de economische vrijheid van een land en meer.
Ik heb voor een denktank een column aan dit onderwerp gewijd (klik hier) en hoop dat beleidsmakers tot inkeer zullen komen. De route van NIRP leidt tot de afgrond en zelfs long gaan in een parachutemaker heeft dan weinig zin.