Terug van weggeweest: Guido Baltussen. Hij gaat hier op IEX weer maandelijks schrijven over behavorial finance, waarin inzichten uit de psychologie gebruikt worden om beleggingsbeslissingen te verbeteren en nieuwe beleggingskansen te ontdekken.
Beleggen is onderhevig aan psychologische valkuilen. Die kunnen leiden tot inefficiënt beleggersgedrag maar ook soms tot voorspelbare (en dus uitbuitbare) patronen in financiële markten. Het moeilijke is echter dat veel valkuilen vaak geen duidelijk ondoordachte beslissingen zijn, maar juist beslissingen zijn die heel logisch lijken op het moment dat we ze nemen.
Overconfidence bias
Stelt u zich eens voor dat u in een zaal zit met collega's en dat u gevraagd wordt in te schatten of u een beter dan gemiddelde, gemiddelde of slechter dan gemiddelde autorijder bent dan de doorsnee persoon in de zaal.
Ook al kent u misschien niet alle rijcapaciteiten van uw collega's in de zaal, u probeert toch uw beste inschatting te geven. Wat is uw antwoord?
Veel studies laten zien dat weinig mensen slechter dan gemiddeld zullen zeggen, en een grote meerderheid zichzelf beter dan gemiddeld inschat. Kortom, de meeste mensen denken dat ze bovengemiddelde rijcapaciteiten hebben ten opzichte van anderen.
Vervang ik autorijder door belegger, dan is het beeld soortgelijk: mensen denken dat ze betere beleggingscapaciteiten hebben dan de gemiddelde andere persoon. Dit is wat psychologen de overconfidence bias noemen.
Te veel zelfvertrouwen
De meeste mensen denken dat ze beter dan gemiddeld zijn; oftewel we hebben te veel zelfvertrouwen, iets wat zich manifesteert in vele domeinen van onze beslissingen: van autorijden, tot kansspelletjes, en van sportprestaties, tot beleggen.
De bekende psycholoog Daniel Kahneman noemt deze bias ook wel de moeder van alle psychologische valkuilen. Het lijkt ook iets te zijn wat we nodig hebben om te functioneren als mens: mensen die minder gevoelig zijn voor overconfidence lijken bijvoorbeeld vaker aan depressies te lijden.
Een belangrijke manifestatie van de overconfidence bias ligt in het domein van risico-inschattingen. U wilt bijvoorbeeld het niveau van de AEX (of MSCI World) over één jaar inschatten. Wat zou u dan zeggen?
- En wat wordt uw AEX-ondergrens zodat er een 10% kans is dat de AEX lager staat dan die ondergrens?
- En wat is uw inschatting voor de bovengrens zodat er een 10% kans is dat de AEX hoger staat dan die bovengrens?
(Tip: schrijf uw antwoorden op en vergelijk ze met de realisatie over een jaar of met econometrische inschattingen.)
Onderschat risico
Het blijkt dat de meeste beleggers de ondergrens te hoog in te schatten en de bovengrens te laag. Met andere woorden, we onderschatten het risico.
Bijvoorbeeld: een redelijke inschatting op basis van econometrische technieken (die over het algemeen goed presteren voor het inschatten van volatiliteit) uitgaande van een AEX-niveau van 420 zou zijn een ondergrens van circa 160, en een bovengrens van circa 680. (Zat u goed?)
Overconfidence heeft substantiële consequenties voor beleggersgedrag. Zo leidt het dus vaak tot het onderschatten van risico's. Hierdoor zijn te zelfverzekerde beleggers geneigd meer risico te nemen dan ze eigenlijk zouden moeten nemen.
Veel turnover
Het frappante is dat dit toch goed uit kan pakken; over het algemeen wordt verwacht dat het nemen van meer risico leidt tot hoger verwachte rendementen (alhoewel dit niet op alle markten lijkt te gelden). Maar dit neemt niet weg dat te veel risico ook (zeer) slecht kan uitpakken (denk aan Nick Leeson en Jerome Carvel).
Overconfidence leidt verder tot het te veel vertrouwen hebben in eigen kennis. Bijvoorbeeld: we denken te snel dat we weten welk aandeel of welke beleggingscategorie het beter gaat doen dan de markt (bedenk dat er honderden analisten en beleggingsstrategen zijn die allemaal een soortgelijke call proberen te maken).
Hierdoor zijn we geneigd te snel en ook te veel te handelen; overconfidence leidt tot veel turnover in beleggingsportefeuilles. Verschillende studies laten zien dat dit vaak niet ten goede komt aan performance, vooral door hogere transactiekosten die het gevolg zijn van de hogere turnover.
Wat kunt u doen?
Kunt u stappen ondernemen om de impact van overconfidence op uw gedrag te verminderen? Zeker.
- Wees bewust van de overconfidence bias. Vraagt u zich bij een beleggingsbeslissing eens af of uw kennis echt zo uniek is, en waarom uw kennis beter is dan van de vele andere beleggers.
- Probeer uw inschattingskracht te trainen. Genereer elke week of maand een inschatting van het interval waarbinnen een belegging kan staan over de komende week of maand en vergelijk de uitkomsten met de realisaties. Bekend is dat dit bij verschillende beroepsgroepen de grootte van de overconfidence bias hierdoor vermindert. Kortom, genereer ervaring met, en train u zelf in het voorspellen van marktkoersen.
- Richt u op redenen waarom een call fout zou kunnen zijn. Dit helpt over het algemeen om de onderschatting van uw risico tegen te gaan.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee!