Nog nooit in de geschiedenis kon met zo weinig inspanning zo veel welvaart worden gecreëerd. Kan ik een column positiever beginnen? Het was de gezamenlijke conclusie van een discussie die ik had met een goede vriend. Normaal verschillen we behoorlijk van mening, zowel als het om politieke als om economische vraagstukken gaat. Maar in bovengenoemde stelling konden we ons beiden vinden.
Die stelling is een mooi uitgangspunt bij alle onzekerheden die we in de (westerse) wereld hebben, met name in onze eigen eurozone. Alleen voor hen die streven naar Utopia is hetgeen we bereikt hebben een bagatel. Bereikt door uitbuiting, onrechtvaardigheden, opgeblazen centrale bankbalansen en nog honderden andere onoorbare methoden. Het kan, in die visie, niet lang duren of de schijnwelvaart gaat ten onder aan zijn eigen gebrek aan succes. Het zal niet verassend zijn dat ik deze visie niet deel.
Natuurlijk moet erkend moet worden dat de route naar welvaart beslist niet een tocht van rozengeur en maneschijn was. Maar je zou met een zeker voldoening kunnen constateren dat het bereikte welvaartsresultaat reële waarde heeft en onomkeerbaar is. Althans, als we het pragmatische pad blijven bewandelen, wat ik als bron van "ons" succesverhaal zie.
In dat kader kijk ik terug op de uitspraken van Jeroen Dijsselbloem, Nederlands minister van Financiën en voorzitter van de eurogroep. Wat een commotie veroorzaakte hij door te spreken over de Cypriotische blauwdruk. Reddingsplannen in Europa zullen in de toekomst volgens het Cypriotische model verlopen.
Eindelijk de waarheid
Dat betekent dat obligatiehouders voortaan zullen bijdragen aan de redding. Zelfs rekeninghouders bij de bank zijn de klos onder het motto: spaarders worden belast, belastingbetalers gespaard. Veel kritiek was Dijsselbloems deel, maar later volgde rehabilitatie. Eindelijk een minister die de waarheid vertelt. zo viel meer en meer te lezen. Geen omfloerste taal, maar een duidelijke toekomstgerichte visie.
Was het dan toch onredelijk de eurogroep voorzitter zo hard aan te pakken? Nee. Naar mijn mening was de aanvankelijke actie de kleine Cypriotische spaarder te treffen en vervolgens te spreken over een blauwdruk, een blunder van formaat. De verdediging dat de minister de waarheid sprak, snijdt geen hout. Sprak Pieter Lakeman niet ook klare en juiste taal toen hij aangaf dat DSB niet meer levensvatbaar was en spaarders adviseerde het hazenpad te kiezen. Onverantwoord gedrag was de algemene opinie, ook door mij zo geuit. Je kunt niet altijd alles zeggen. Soms moet de waarheid even in de ijskast gestald. Niet voor eeuwig, maar wel in het algemeen belang Dat geldt in ieder geval voor beleidsmakers in de financiële sector.
De onrust die door de woorden van Dijsselbloem zijn gecreëerd, hebben een fors prijskaartje. Banken gaan meer betalen voor kredieten en u mag drie keer raden wie uiteindelijk de rekening belaalt. In tijden van crisis is dit het zoveelste door de politiek veroorzaakte negatieve effect. Afgezien van het feit dat de woorden van Dijsselbloem onverstandig waren, zijn ze ook voorbarig. Was het niet beter eerst de consequenties van het nieuwe beleid af te wachten. Als het allemaal goed uitpakt voor de economie in zijn geheel, en de belastingbetaler in het bijzonder, is er nog tijd genoeg de beleidswijziging in een onverhoopt nieuwe situatie door te zetten.
Niet experimenteren
Tot slot vind ik het niet verstandig de belangen van belastingbetaler en spaarder zo tegen elkaar op te zetten. De belastingbetaler treft uiteraard geen blaam als het gaat om de bankencrisis. Maar datzelfde geldt voor de spaarder. Het zijn juist de risicomijdende rekeninghouders bij banken die met hun vertrouwen het (financiële) systeem draaiende houden. Dat vertrouwen is in ernstige mate beschaamd door onverantwoordelijk handelende bankbestuurders, toezichthouders en politiek.
Door spaarders nu zo nadrukkelijk te betrekken als een groep die de bankproblemen kan oplossen, wordt het kind met het badwater weggegooid. Het is aan Dijsselbloem als voorzitter van de eurogroep uiterst omzichtig met de financiële problematiek om te gaan. De minister moet niet experimenteren met uitspraken en kijken hoe het balletje valt. Misschien heeft hij gelijk en is de Cypriotische oplossing de beste. Dan kan hij zijn gelijk halen. Maar het is wel het gelijk van de roulettespeler die voorspelt dat de volgende draai rood oplevert en vervolgens, als dat gebeurt, zichzelf wegens een juiste visie op de borst slaat.
In de huidige crisis, waarin zoveel onzekerheid is over de financieel-economsiche situatie, moet juist de voorzitter van de eurogroep zijn woorden op een goudschaaltje leggen. Want nog nooit in de geschiedenis kon met zo weinig woorden zo veel welvaart op het spel worden gezet.