Eindelijk goed nieuws! Duitsland probeerde gisteren tegen historisch lage renteniveaus zes miljard euro aan obligaties te plaatsen. De poging mislukte. De anchor van de eurozone slaagde er nauwelijks in 3,8 miljard op te halen. Weliswaar tegen een laag, maar wel stijgend renteniveau.
Natuurlijk gun ik de Duitsers een lage rente op hun staatsschuld. Het is de beloning voor een gezond financieel beleid en het onderhouden van een krachtige economie. Maar de renteniveaus waartegen Duitsland zich de afgelopen maanden kon financieren, heeft alles te maken met de financiële crisis.
Deze crisis kan en mag niet te lang meer voortduren. Zolang onze oosterburen hun schulden tegen ultralage rendementen financieren, voelt het land geen dwingende noodzaak de eurorotzooi snel op te ruimen. Dat ligt nu anders. Angela Merkel gaf enkele dagen geleden nog aan dat eurobonds ongeschikt zijn om de problemen in de EU op te lossen.
Te voet en te paard
Zij denkt meer aan vertrouwenwekkende maatregelen zoals hervormingen en bezuiniging in de probleemlanden. Merkel heeft gelijk dat deze stappen noodzakelijk zijn. Ze hadden natuurlijk al jaren eerder genomen moeten worden. Het probleem is echter dat hervormingen geen acute oplossing is voor de crisis vormen.
Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. De door Merkel voorgestelde maatregelen kosten jaren. Nog meer tijd is nodig om het ernstig geschonden vertrouwen te herstellen. Die tijd is er niet. In plaats van te proberen vertrouwen te herwinnen, is het op korte termijn veel belangrijker helder te zijn en onzekerheid weg te nemen.
Beleggers zijn op dit moment volstrekt onzeker over de toekomst van de EU en vooral de euro. Dat leidt ertoe dat de belangstelling voor Europese (staats)schuld steeds verder afneemt. Dat is geen negatieve speculatie maar begrijpelijk en rationeel gedrag van beleggers.
Stop met tussenoplossingen
Dat geldt zeker voor banken en verzekeraars, die voortdurend de boodschap van toezichthouders krijgen minder risicovol te opereren. In die situatie wil je snel van je Italiaanse schuld af, ondanks de hoge aantrekkelijke rente. En nu dus ook van de Duitse, ondanks de relatieve veiligheid. Ondertussen gaat de discussie nog steeds over maatregelen die om de hete financiële brij heen draaien.
De ECB zou onbeperkte bevoegdheid moeten krijgen om staatsobligaties op te kopen. Of het noodfonds (EFSF) moet over meer hefboomvuurkracht krijgen om zo Europese staatsobligatie tegen een faillissement te verzekeren. Het zijn allemaal “oplossingen” waarbij de achterliggende gedachte is dat linksom of rechtsom de EU als geheel garant staat voor de totale staatsschuld.
Mijn advies: stop toch met deze discutabele tussenoplossingen. Geef absolute en onvoorwaardelijke duidelijkheid en begin met de uitgifte van eurobonds. Naast principiële, zijner ook praktische bezwaren geuit tegen de uitgifte van gezamenlijke obligaties.
Perfecte timing
In dat kader wordt gesteld dat de eurozone nog niet klaar is voor eenheidsobligaties. De financiële en economische verschillen zijn te groot. Mijn stelling is het tegenovergestelde. Juist nu is de introductie van eurobonds de perfecte timing. Natuurlijk in de eerste plaats omdat de grootste deel van de enorme EU problemen wordt opgelost.
Maar daarnaast ben ik ervan overtuigd dat deze obligaties tegen een veel lagere rente in de markt kunnen worden geplaatst dan de gemiddelde rente in EU. Natuurlijk zal Duitsland meer gaan betalen dan het huidige lage crisisrente. De zuidelijke landen zullen juist minder aan rentelasten kwijt zijn.
Echter, de eurobonds kunnen worden geplaatst via een systeem waarbij de zwakke landen een vergoeding betalen aan de sterkere landen. Ondanks die vergoeding zullen de zuidelijke landen veel goedkoper lenen. De noordelijke landen zullen door deze compensatie nog steeds tegen lage rentes lenen.
Stok achter de deur
Het grote voordeel is verder dat de EU zélf de hoge risicopremies incasseren, in plaats van de marktpartijen. Voor de markt tenslotte is de terugkeer van stabiliteit en zekerheid van groot belang. Een win-win-win situatie dus! Een grote vernietiging van potentiële welvaart wordt zo tegengegaan.
Als de EU-zone eenmaal gestabiliseerd is, vechten de politieke leiders het maar uit hoe landen gestraft worden die zich niet aan de begrotingsregels houden. Via de kunstmatige renteverschillen op euro-obligaties is er in die discussie een flinke stok achter de deur voorhanden.
Ik moet toegeven, na mijn sombere bespiegelingen van enkele weken geleden gloort er nu toch weer een sprankje hoop. Euro obligaties heb ik altijd als geëigend voor de eurozone gezien, ook voor de crisis. Ik dacht echter dat het verzet in vooral Duitsland te groot was om tot zo’n stap te komen. Gaat het onder grote druk dan toch gebeuren? Ik kan niet wachten op de beslissende toespraak van Eurobondskanselier Angela Merkel.