De huidige financiële crisis is een cocktail die is begonnen met de Amerikaanse hypotheekcrisis, gevolgd door de bankencrisis en de kredietcrisis, de schuldencrisis en een politieke crisis. De ene keer voert de schuldencrisis weer de boventoon, de andere keer de kredietcrisis en dan weer de politieke crisis.
Ik vrees dat het de komende jaren doormodderen wordt en ik denk dat de BNP-groeiscenario’s voor 2012 van gemiddeld een kleine 2% in Europa wel eens richting 1% kunnen gaan. In de VS richting 2%. Geen recessie dus, maar wel een forse stagnatie. En een dergelijke BNP-groei voelt aan als een recessie.
Echte bezuinigingen in veel landen zijn nog niet genomen (behalve in Ierland) en zijn nogal voorzichtig van aard. En dan te bedenken dat schulden van de overheden alleen maar nominale schulden zijn en dat verplichtingen uit hoofde van toekomstige pensioenbetalingen en allerlei afgegeven garanties nog niet eens meegeteld zijn.
Is de èchte crisis al begonnen?
Hoe dan ook, eigenlijk kan het alleen maar tegenvallen. Forsere bezuinigingen kunnen leiden tot sociale onrust en aangezien in veel landen de regeringspartijen krappe meerderheden hebben en graag weer herkozen willen worden, ligt het vooruitrollen van de problemen op de loer. Of zoals Dolf van den Brink (ex RvB ABN-AMRO) het al zei in 2009: ‘de echte crisis moet nog komen’. De vraag is of het deze van 2011 is, of dat de èchte nog steeds moet komen?
Bijna een jaar geleden gaf ik een AEX-prognose voor eind 2011 van 385; laten we nu maar hopen dat de AEX index eind 2011 met een 3 begint, uitgaande van de bijkans gebruikelijke goede maanden in november en december. Natuurlijk zijn vluchtassets als goud, de Zwitserse frank en Duitse staatsleningen overgewaardeerd, net zoals aandelen ondergewaardeerd kunnen zijn, maar Keynes zei het al: ‘financiële markten kunnen langer irrationeel zijn dan menig belegger solvabel kan blijven’.
Als er inderdaad weer een recessie komt dan zijn de markten nu niet irrationeel. Maar goed, ik ga er vanuit dat we net langs een recessie scheren en dan zijn aandelen nu niet duur. Ondernemers die ik de laatste week heb gesproken zeggen wel dat het wat minder gaat maar dat de situatie niet te vergelijken is met oktober 2008. Er is veel enthousiasme, ook bij veel ondernemers uit het MKB.
Overnamekandidaten
Ik verwacht ook dat in Nederland aan het einde van het jaar overnames worden aangekondigd. Mijn favoriete overnamekandidaten binnen de AEX zijn: TomTom, TNT Express en SBM Offshore. In de AMX denk ik vooral aan AMG, Unit4 en USG, maar over de timing is natuurlijk niets te zeggen.
Voor langetermijnbeleggingen gaat mijn voorkeur nog altijd uit naar hoog dividendaandelen, want het dividendrendement zal de komende jaren (maar zo was dat ook al in het verleden) een groot deel van het jaarlijkse totale aandelenrendement gaan uitmaken. Zoals is af te leiden uit de tabel zijn de dividendaandelen minder gedaald (inclusief dividend) dan de overige aandelen.
De enige ‘stijgers’ inclusief dividend sinds eind 2010 zijn Unibail Rodamco (dividendrendement van 5,3%) en Unilever (dividendrendement van 3,7%). KPN (dividendrendement van 8,5%) en Shell (dividendrendement: 5,3%) laten geen of nauwelijks een negatief totaalrendement zien in 2011. Een andere hoogdividendaandeel, PostNL, moet zich nog bewijzen en heeft nog niet het vertrouwen van de beleggers (zie column van 9 augustus).
Oppassen geblazen
Zoals al door anderen ook is opgemerkt zijn de halfjaarcijfers van de Nederlandse fondsen per saldo tegengevallen. Dit heeft zijn effect op de winsttaxaties voor de komende jaren. De grootste daling van de winsttaxaties over 2012 (bron: Factset) in de laatste weken deden zich voor bij:
| AEX-fondsen |
|
AMX-fondsen |
|
| Boskalis |
-17% |
Wavin |
-34% |
| Aperam |
-11% |
Heijmans |
-25% |
| Aegon |
-7% |
ASMI |
-14% |
| Heineken |
-6% |
Unit4 |
-10% |
| Fugro |
-6% |
Arcadis |
-7% |
De winsttaxaties zijn dalende, maar voor 2012 worden nog wel hogere winsten verwacht dan in 2011; dit geldt ook voor de meest andere aandelen indices in de wereld. Echter in het algemeen lopen de taxatiewijzigingen achter bij de feitelijke ontwikkelingen, dus het blijft oppassen geblazen.
Klik op de tabel voor een grotere versie
Klik op de tabel voor een grotere versie
Bron : Factset data en Keijser Capital. De gemiddelde verwachting van de AEX fondsen voor de winst per aandeel in 2011 en 2012 is nu respectievelijk €32,82 en €35,59.