Onlangs vroeg Republikeins congreslid Ron Paul aan Ben Bernanke wat een dollar eigenlijk is. Bernanke kon Paul daar niet echt antwoord op geven. Enige jaren geleden bleek Alan Greenspan op diezelfde vraag ook geen antwoord te hebben. Dat centrale bankiers het antwoord op deze toch eenvoudige vraag, schuldig moeten blijven is op zijn minst opmerkelijk.
De dollar is per slot van rekening wereldreservemunt. Laatst las ik een zeer uitgebreide analyse van econoom Mark Lundeen. Hij dook in de oude edities van het tijdschrift Barron's en presenteerde een reeks hele interessante grafieken. Deze grafieken beslaan de periode 1920 tot heden en tonen de dollarprijzen van goud en zilver, gecorrigeerd voor inflatie.
Wie zijn analyse leest, snapt meteen ook waarom Greenspan en Bernanke het antwoord schuldig blijven op die simpele en eenvoudige vraag. De definitie van een dollar was aan het begin van de 20e eeuw vrij eenvoudig: voor elk dollarbiljet in omloop was er een vastgestelde hoeveelheid goud ter dekking aanwezig.
Goudverbod
Het biljet was officieel ook geen dollar; dat was slechts een geldsubstituut omwisselbaar voor echt geld, namelijk goud. De dollar was dus gedefinieerd als een hoeveelheid goud. Een troy ounce goud was 20,67 dollar waard om precies te zijn. Wanneer de Amerikaanse overheid meer dollars in omloop wilde brengen, dan moest er voor elk biljet, goud aan de reserves toegevoegd worden.
En wanneer mensen hun dollarbiljetten omwisselden in goud, dan verdwenen die biljetten ook uit de circulatie. De definitie van de dollar had dus betrekking op de hoeveelheid goud die een dollar dekte; ongeacht wat men voor die dollar kon kopen. In 1933 veranderde dit abrupt. President Roosevelt verbood Amerikanen om goud te bezitten. Gouden munten moesten worden ingeleverd.
Zij ontvingen voor elke troy ounce goud 20,67 dollar papieren dollars en muntjes. De aanleiding was dat Roosevelt's voorganger, president Hoover in 1931 had besloten om meer biljetten in omloop te brengen om zo de uitgaven te financieren. Dit had als gevolg dat Amerikanen hun biljetten voor goud inruilden en er acuut een probleem ontstond met de dekking van de dollar.
Kredietexpansie
Nadat het goud uit circulatie gehaald was, deed de geldpers haar werk en inflateerde de Federal Reserve de geldhoeveelheid. Op deze wijze werden de Amerikaanse overheidstekorten gefinancierd en werd het bankwezen gefaciliteerd in hun kredietexpansie. Zo is de hoeveelheid papieren dollars in omloop recent de 1 biljoen dollar gepasseerd, terwijl in 1920 nog slechts 4,5 miljard dollar circuleerde.
En dan worden de overige en nog ruimere monetaire aggregaten voor de geldhoeveelheid achterwege gelaten. Wanneer men voor die herdefiniëring van dollars corrigeert, dan is het resultaat zichtbaar in de twee onderstaande grafieken. Terwijl de hoeveelheid biljetten en munten in omloop enorm toenam (rechterschaal in miljard dollar), en de goud- en zilverprijs nominaal toenamen, bleven de voor inflatie gecorrigeerde prijzen achter.
De huidige zilverprijs teruggerekend naar de koopkracht van dollars uit 1920, levert een bescheiden zilverprijs van slecht 16 dollarcent op. Maar zilver kostte toen 1,32 dollar. Met andere woorden, de zilverprijs van toen gecorrigeerd voor jarenlange monetaire inflatie zou een huidige prijs van 296 dollar moeten halen om de koopkracht van dollars van toen te evenaren. Voor goud zou dat niveau pas bereikt worden bij 4.590 dollar.
Zilverprijs gemeten in geïndexeerde dollars (1920=100) en geld (biljetten en munten) in omloop.
Goudprijs gemeten in geïndexeerde dollars (1920=100) & geld (biljetten en munten) in omloop.
Vraagtekens
Lundeen presenteert in zijn zorgvuldige analyse nog een bijzonder inzicht. De prijs van goud neemt alleen toe in perioden nadat de geldhoeveelheid drastisch is toegenomen en pas nadat een schulden- en valutacrisis uitbrak. De schuldencrisis is sinds 2008 een feit, en een valutacrisis? Die is nu in volle gang.
Dat zowel Greenspan en Bernanke geen definitie kunnen geven wat een dollar nu precies is, roept vraagtekens op. Maar wanneer teruggegrepen wordt naar een aloud principe, namelijk dat goud en zilver geld zijn, dan pas kan men zich een voorstelling maken van wat de toekomst in petto heeft. Als er al sprake is van een zeepbel dan heeft die zeker geen betrekking op goud, of zilver. Die heeft betrekking op een definitieloze dollar.