Dat uurtje extra slaap vannacht kwam vast goed uit: gaat het nog een beetje? De AEX begint nog net met een vijf en overal slaan de rook en de vlammen nog van de koersenborden. Het valt deze maand een beetje tegen allemaal, en dat zijn we niet meer zo gewend.
Deze bullmarket anno 2009 ging het er maar een paar keer zo wild toe. Wat is het, hebben we iets te enthousiast winsten ingeprijsd?
De S&P 500 dan in dit geval, het Q3-cijferseizoen valt tot dusverre tegen en dat is sinds 2011 niet meer gebeurd. Zeven vette jaren dus. Echt wel. De S&P 500 deed in die tijd bijna 20% bruto per jaar. Vergelijk dat met het langste langjarige gemiddelde van 7% en dan weet u dat dit niet voor altijd is.
Bedankt Factset voor deze prachtige gratis data, die u hier zo dertig pagina's dik kan bekijken: alles over de winsten voor het komende kwartaal en jaar. Eén stille hint: er zijn meer indices dan de S&P 500. Enfin, ik blijf me verbazen over het grote verschil in groei van omzetten en winsten. Het is een bijna een factor twee.
Mean and lean
Het bedrijfsleven is mean & lean to the max lijkt mij de conclusie. Het is misschien zelfs in staat bij eventueel krimpende omzetten de winsten nog te laten groeien. In Nederland hebben we met KPN, Signify en PostNL drie ondernemingen bij wie dit core business is. De waardering van de S&P 500 valt ook op.
Die is nog harder dan de koersen afgekomen en tegen 15,5 keer de verwachte winst zit de index bijna op het langjarige gemiddelde van 14,5. De index doet nu 2,5% dividendrendement en ook dat is rond het historische gemiddelde.
Als u dit allemaal zo ziet, dan is de intussen maximaal 10,6% daling van de S&P 500 van intradagtop naar -bodem deze maand misschien wel terecht. Inderdaad, als de index de bodem heeft gezien, dan is dit een klassiek gevalletje buy the dip. Die wijsheid komt pas achteraf en alle andere indices zijn harder gedaald.
Kiek op de grafiek
Laat ik er een paar langs lopen. Eerst nog even grafisch de S&P 500. Reuters hanteert 16,5 keer de verwachte winst - ik denk dat Factset Bloomberg data gebruikt - en u ziet inderdaad ook de omzet- en winstonwikkeling afvlakken.
De AEX daalde maximaal 13,3%. De winst- en omzetontwikkeling stagneert ook, maar per saldo is de index vooral goedkoper geworden.
We mogen onze handjes nog dichtknijpen met de AEX, want bijvoorbeeld onze zuiderburen hebben pas een rotweekend. De Bel 20 zit strikt genomen al sinds januari in een bearmarket, doordat vrijdag intradag -20,5% sinds de top van hartje winter op het bord kwam. De omzet- en winstverwachtingen dalen ook.
Verder AB InBev bedankt voor die geweldige timing om nou net donderdag met die dividendverlaging te komen. Het was precies het zetje wat de Bel 20 nodig had om in een bearmarket te komen.
Onze oosterburen zijn met hun fameuze Made in Germany gevoelig voor de handelsoorlog en de winst- en omzetverwachting loopt al langer terug. De DAX staat nu 18,7% onder haar januaritop. Let wel, dit is een herbeleggingsindex. De DAX Kurs, ofwel de prijsindex à la AEX et cetera, staat op -21,0%...
Grootste bleeders zijn de autojongens en die knoeiers genaamd banken.
De Euro Stoxx 600 heb ik helaas niet, maar de Euro Stoxx 50 laat een vergelijkbaar beeld als de AEX zien. Nogmaals, de verwachtingen vlakken af, de koersen zijn gedaald (-16,6% vanaf de november 2017 top), waardoor vooral de waardering een knauw heeft gehad.
Kijk ik nog zo breed mogelijk: geen centje pijn nog bij de MSCI World Index, waarop zo'n beetje alle wereldindex fondsen en trackers zijn gebaseerd. Het ding staat wel 12,7% onder haar januaritop. In euro's is het echter maar -9,8% sinds de top begin deze maand.
Ik wrijf mijn ogen uit. De omzet- en winstverwachting voor de MSCI Emerging Markets Index loopt weer op?! OK, lijntjes liegen niet. Toch? De koers daalt echter nog en staat -26,2% in de min sinds januari.
Graag had ik u ook nog de Shanghai Composite gegeven, maar die krijg ik niet met alle toeters en bellen uit Reuters Datastream. Dan maar de Hang Seng, die zit ook vol banken en exportbedrijven om de grootste risicofactoren maar te noemen. Het ding kost nu -26,6% minder dan in januari.
Het beeld is denk ik duidelijk. Gelet op de huidige verwachtingen kunnen de winsten wellicht toppen en hebben we misschien in sommige gevallen de winstpiek al gezien en gehad. Dat is dan vooral deze maand hardhandig ingeprijsd en in sommige gevallen is er misschien zelfs wel sprake van overdrijving.
Bedreigingen en kansen
Als de winsten blijven stijgen, al is het maar voorzichtig, dan is het nu her en der koopjes halen. Komt de klad er in, dan wordt het anders en is het afwachten met hoeveel ze gaan dalen. Kan niemand voorspellen. Gewoon even uit de losse pols, vul maar aan of corrigeer mij maar: wat zijn bedreigingen en kansen?
Bearish:
Escalerende handelsoorlog
Nog duurdere dollar
Afkoelende economie met in het slechtste geval een recessie en in het worst case scenario een depressie.
EU en Italië, mogelijke Amerikaanse politieke impasse na de verkiezingen, harde Brexit, kruidvat Midden-Oosten, wedloop op álle terreinen in Azië: geopolitiek zijn er tal van dreigingen, maar als het al impact heeft, is het meestal meer even shock & awe dan dat het resulteert in blijvend lagere winsten.
Bullish:
De economie koelt af, maar blijft groeien en de handelsoorlog verhuist van de voorpagina naar pagina 16 in de kranten.
De wereld leert met een duurdere dollar leven, of het ding daalt weer.
Als het echt fout gaat op de beurs (wat dat ook maar is, beursdalingen houden volgens mij de markt gezond, fris en fruitig), grijpen de centrale banken en overheden weer in? Beijing zinspeelt al.
Er is altijd geopolitieke spanning, ellende en geweld in de wereld en per saldo trekken de markten zich er op lange(re) termijn nooit iets van aan.
Last but not least: er zijn nogal wat cash en contanten in de wereld die rendement zoeken.
Omdat de huidige daling wel wat meer is dan een dip, kijk ik nog even elders in hoeverre dit wordt bevestigd of niet. Om te beginnen de grote vluchthavens, de veilige en liquide Amerikaanse en Duitse AAA-staatsobligaties. De rentes hierop dalen (omdat ze worden) gekocht. VS valt mee, maar Duitsland is pittig gedaald?
Dit zijn tienjaars rentes. U ziet het aan de Amerikaanse rente, de grote trend is omhoog. Dat kan ook nog een rol spelen bij de huidige aandelendaling: zit 'm niet zozeer in de winsten, als wel in de rentes? Kort gezegd: wat hebt u nu liever, de S&P 500 met 2,5% yield of een Amerikaanse Treasury tien jaar lang à 3,2%?
De VIX indices, ofwel volatiliteit, zijn ook zowat verdubbeld. Ze worden ook wel paniekindices genoemd. De stijgingen en de standen boven 20 duiden op nervositeit. Ik geef u een lange grafiek, zodat u ziet wat voor standen er bij echte paniek en rampen op de beurs horen. Let wel, het kan ineens héél hard gaan hier.
Tot slot - herinnert u zich die nog? - goud! De prijs van de schuilkelder der schuilkelders loopt op, maar er is zeker geen bullrun. De duurdere dollar rijdt het spul denk ik wel in de wielen. Vergeet dat nooit, goud is vooral de tegenpool van de dollar.
Trek vooral uw eigen conclusie, maar ik houd het (als lange termijn AEX- en wereldlindexbelegger) vooralsnog op een dikke dip, die ik zelf al extra heb bijgekocht. Dat is los van mijn vaste maandelijkse orders. Korting is korting en als er nog meer korting komt, koop ik meer. Mijn fout, ik heb ook te veel cash.
Aanwijzingen deze week
Resumerend, het kan inderdaad zijn dat de dalende beurzen - zeker die al in een bearmarket zitten - economische teruggang, misschien wel een recessie en dalende winsten voorspellen in 2019. Kan, maar de data duidt daar nog niet op. Deze week krijgen we wel nieuwe aanwijzingen: inkoopmanagersindices!
Er is deze week werkelijk een beest van een agenda, de drukste en meest belangrijke van dit kwartaal. In vogelvlucht de belangrijkste namen en happenings:
Q3-cijfers Apple, Facebook, Alibaba en Big Oil.
Bij ons zijn er Q3's van onder meer Royal Dutch Shell, ING (heb je er een beetje sin an, Ralph?), ArcelorMittal, DSM, Wolters Kluwer, Air France-KLM, AMG, Aperam, ASMI, Brunel en Heijmans.
Heel Nederland danst donderdag dankbaar de horlepiep als Unilever ex-interimdividend gaat.
Inkoopmanagersindices van alle landen over oktober.
BBP Q3-cijfers Frankrijk en VK.
Duitse inflatie over oktober.
Handelsbalans VS september.
BoJ en BoE nemen rentebesluiten.
Amerikaanse arbeidsmarktdata oktober met onder meer het Payroll Report.
Agenda
Loopt u maar even mee voor de details:
29 okt 08:00 KBC Q3-cijfers 13:30 VS consumentenbestedingen sep 0,3% MoM 30 okt 06:30 Nederland productenvertrouwen 07:30 Frankrijk BBP Q3 0,5% QoQ 08:00 Euronav Q3-cijfers 08:00 BP Q3-cijfers 09:55 Duitsland werkloosheid okt 5,1% 10:00 Italië BBP Q3 0,2% QoQ 11:00 EU BBP Q3 0,4% QoQ 13:00 Mastercard Q3-cijfers 14:00 Duitsland Inflatie CPI okt 0,1% MoM 15:00 VS consumentenbestedingen okt 135,8 18:00 Vastned Retail Q3-cijfers 18:00 Aperam Q3-cijfers 21:00 eBay Q3-cijfers 21:00 Coca Cola Q3-cijfers 21:00 Facebook Q3-cijfers 31 okt 00:00 Japan BoJ rentebesluit -0,1% 00:50 Japan industriële productie sep -0,3% MoM 02:00 China manufacturing PMI okt 50,7 08:00 Basic-Fit Q3-cijfers 08:00 GrandVision Q3-cijfers 08:00 GBL Q3-cijfers 08:00 Wolters Kluwer Q3-cijfers 08:00 Heijmans Q3-cijfers 08:00 DSM Q3-cijfers 08:00 Air France-KLM Q3-cijfers 08:00 Duitsland detailhandelsverkopen sep 0,5% MoM 08:45 Frankrijk inflatie CPI okt 2,6% MoM 09:00 Spanje BBP Q3 0,6% QoQ 11:00 Italië inflatie CPI okt 0,3% MoM 11:00 EU werkloosheid sep 8,1% 13:15 VS ADP banenrapport okt 189K 18:00 ASMI Q3-cijfers 21:00 NXP Q3-cijfers 1 nov 02:45 China Caixin manufacturing PMI okt 49,9 08:00 Royal Dutch Shell Q3-cijfers 08:00 ING Q3-cijfers 08:00 AMG Q3-cijfers 08:00 Intertrust Q3-cijfers 08:00 ArcelorMittal Q3-cijfers 08:00 Unilever notering €0,39 ex-dividend 08:00 ForFarmers Q3-cijfers 09:00 Nederland manufacturing PMI 13:00 BoE rentebesluit 0,75% 13:30 VS wekelijkse jobless claims 13:30 VS loongroei Q3 1,2% 15:00 VS ISM manufacturing PMI okt 59,0 15:00 VS bouwuitgaven sep 0,1% MoM 21:00 Starbucks Q3-cijfers 21:00 Apple Q3-cijfers 2 nov 08:00 Corbion Q3-cijfers 08:00 Brunel Q3-cijfers 08:00 Van Lanschot Kempen Q3-cijfers 08:00 Chevron Q3-cijfers 09:45 Italië manufacturing PMI okt 49,5 09:50 Frankrijk manufacturing PMI okt 51,2 09:55 Duitsland manufacturing PMI okt 52,3 10:00 EU flash manufacturing PMI okt 52,1 13:00 Exxon Mobil Q3-cijfers 13:00 Alibaba Q3-cijfers 13:30 VS Non-Farm Payrolls 190K 13:30 VS werkloosheidspercentage okt 3,7% 13:30 VS gemiddeld uurloon okt 0,3% MoM 13:30 VS handelsbalans sep -53,6B 15:00 VS fabrieksorders sep 0,4% MoM 21:00 Berkshire Hathaway Q3-cijfers
Inzoomen
Ik kan niet alles, want dat kost me de hele zondag, maar ik pik er een paar fondsen uit die deze week met Q3's komen en loop er nog even snel langs. Eerst Royal Dutch Shell. Mooi plaatje. Voorspel ik voor deze ene keer ook eens wat: bij de jaarcijfers begin 2019 stelt Olies weer eens een dividendverhoging voor.
De winstverwachting is gestaag gedaald voor ING, maar de koers ging nog harder. Mogelijke recessie en EU-heibel zijn grote risico's voor banken met al hun exposure, vandaar? En iedereen herinnert zich nog levendig wat er tien jaar geleden gebeurde, wellicht speelt dit ook een rol bij de afstraffing.
Bij het vroegcyclische ArcelorMittal komt alles samen: handelsoorlog en teruglopende economie. Ooh hier geldt weer, wat niet is kan nog komen, maar er is al veel ingeprijsd en nog niets te zien. Als het gaat, wilt u hier ook echt niet in zitten, maar zo niet, dan kan het zeer lucratief zijn. Hoogrisico heet dit ook wel.
Precies hetzelfde geldt voor AMG:
Bij ASMI beginnen de analisten minder enthousiast te worden, maar het staat nog niet in verhouding tot de koersdaling.
Zo te zien verwacht u weer afschrijvingen bij Heijmans? Het aandeel is werkelijk van een klif gevallen. De verwachtingen nog niet.
Vergeleken met de andere grote technologie-juggernauts is Apple een rustige blue chip. Het is ook een van de weinige aandelen die dit jaar duurder is geworden, net als haar producten. Als er één club pricing power heeft... Deze week wordt ook duidelijk hoeveel Warren Buffett er weer heeft ingeslagen. Hij had al 5%.
Facebook dan, na alle affaires stokt de winst- en omzetgroei. Eerlijk gezegd vind ik de verhalen - googelt u maar - dat het bedrijf hiervan haar lesjes niet zou hebben geleerd verontrustender. Wel is Facebook een stuk goedkoper dan een jaar geleden. U moet het wel van de koers hebben, want Mark doet niet aan dividend.
Blijft er nog een puntje over, TomTom. Dit was vrijdagmiddag de trigger voor weer een hoop heisa. Vooralsnog melden andere media en de grote networks als Bloomberg en Reuters niets. Meer feiten zijn er niet, voor speculaties verwijs ik u graag naar het forum . Het gaat daar dag en nacht maar door.
Veel plezier nu met De Klassieker. Verder zou ik zeggen: laat u niet gek maken op de beurs met al die blerende beren. Dalen hoort er bij, de economie en de winsten worden misschien even wat minder, we kunnen niet altijd double digits stijgen, maar vooralsnog wijst de data niet op rampspoed. Kan altijd veranderen. Dat wel.
Ook ten goede, dat vergeten we nog wel eens. En dat is precies het geheim van deze bullmarket der bullmarkets anno 2009. Niemand die het op enige moment zag aankomen, er op rekende of het door had. Tot morgen, tot voorbeurs. Als u er nog geen genpoeg van hebt, hier is Corné:
VIDEO