Vermogensrendementheffing: factcheck

Het is al jaren een doorn in het oog van vooral spaarders: de vermogensrendementheffing. De fiscus gaat ervan uit dat iedereen een rendement van 4% over zijn spaargeld behaalt, en berekent daar 30% belasting over.

Daarbij geldt voor 2016 een vrijstelling van 24.437 euro per persoon. Boven dat bedrag betaalt u derhalve 1,2% vermogensbelasting, ongeacht het werkelijk behaalde rendement.

Aangezien de spaarrente al jaren (veel) lager ligt dan 4%, is er veel onvrede. Het kabinet meende daaraan tegemoet te zijn gekomen door een nieuwe rekenmethode voor het rendement toe te passen. Deze methode gaat dit jaar van start en werkt als volgt.

De fiscus maakt onderscheid tussen spaarrendement en beleggingsrendement.

• het spaarrendement is momenteel 1,63%
• het beleggingsrendement is vastgesteld op 5,39%

Beide cijfers zijn gebaseerd op rendementen uit het verleden en kunnen jaarlijks wijzigen. Over het zo berekende rendement wordt 30% belasting geheven. Bij de verdeling tussen sparen en beleggen gaat de fiscus ervan uit dat:

• u 67% spaart en 33% belegt over de eerste 75.000 euro
• vanaf een bedrag van 75.000 euro tot 975.000 euro is de veronderstelling dat u 21% spaart en 79% belegt
• u bedragen boven de 975.000 euro geheel belegt

Bij de berekening van de belasting geldt voor iedereen een vrijstelling van 25.000 euro. Nu de verkiezingen voor de deur staan, is het interessant te kijken wat de verschillende partijen op het gebied van vermogensbelasting van plan zijn.

Ik heb een inventarisatie gemaakt, waarbij ik uitsluitend de programma’s heb genomen die door het CPB zijn doorberekend. Partijen die hun programma niet lieten doorrekenen, melden nauwelijks iets over wat zij willen met de vermogensrendementheffing.

In sommige gevallen leek het overigens gemakkelijker een planeet met potentieel leven, ver weg in het heelal, te ontdekken dan de achter de precieze partijwensen inzake de vermogensbelasting te komen. De echte cijfers vond ik in de CPB-berekening en niet in de verkiezingsprogramma’s.

Aan het eind van de column staan mijn bevindingen per partij, maar ik start met twee tabellen waarin de omvang van de belasting op vermogen op basis van de door de parijen aan het CPB afgedragen is gegeven, zowel in absolute bedragen (tabel 1) als in percentages (tabel 2).

Het veronderstelde rendement op het vermogen op basis van de verdeling tussen spaar- en belegd vermogen, is gelijk aan wat de fiscus over 2017 (forfaitair) rekent en staat aangegeven in de eerste regel van de tabellen.

Ik heb de berekeningen gemaakt voor vijf verschillende vermogens, van 35.000 euro tot 5 miljoen euro. In de tabel staan ook de belastingbedragen die gelden in het oude stelsel (2016) en het nieuwe stelsel (2017). 

Tabel 1: belasting over vermogen op basis van CPB-doorrekeningen (euro’s)

Tabel 2: belasting over vermogen op basis van CPB doorrekeningen (percentages)

Conclusies op basis van tabellen

• De kleine vermogens gaan in het nieuwe stelsel minder belasting over vermogen betalen ten opzichte van het oude stelsel, terwijl grote vermogens juist meer belasting gaan betalen.
  
  
• Bijna alle partijen hebben de intentie de kleinere spaarder te ontzien in de vorm van lagere belastingen. De meeste doen dat via het verhogen van het heffingsvrije vermogen. VNL is de enige partij die de belasting verlaagt van 30% naar 27%.
  
  
• Uitgezonderd voor de SP en PvdA, gaan alle kleine vermogens er in meer of mindere mate op vooruit in de verkiezingsvoorstellen.
  • Vermogens tot 35.000 euro betalen bij VVD, D66, GroenLinks en de SGP geen belasting. 
  • Over een vermogen van 70.000 wordt het minst belasting betaald bij de SGP. 
  • Bij de PvdA en SP gaan kleine spaarders fors meer betalen. Veel meer dan bij de andere partijen, en ook meer dan in het nieuwe stelsel van 2017. De oorzaak is dat beide partijen, volgens de CPB cijfers, geen (PvdA) of maar een klein (SP) heffingvrij vermogen hanteren.
    
    
• De grote vermogens gaan bij PvdA, GroenLinks en vooral Denk en de SP (veel) meer belasting betalen ten opzichte van het nieuwe stelsel. Bij VNL gaan de grote vermogens juist minder belasting betalen.
  
  

Opmerkingen bij vergelijking verkiezingsprogramma’s en CPB-doorrekening:

• De PvdA geeft in het verkiezingsprogramma aan dat vermogens vanaf 1 miljoen euro 40% belasting gaan betalen in plaats van 30%. Volgens mijn berekening heeft de PvdA dat 40%-tarief in de CPB-doorrekening al laten ingaan bij 250.000 euro.
  
  
• De PvdA geeft aan de kleine spaarder te willen ontzien, maar conform de CPB-gegevens gaan kleine spaarders meer belasting over vermogen betalen.
  
  
• D66 geeft aan een meer progressief stelsel te willen, maar voert dat niet door in de berekeningen van het CPB.
  
  
• De SP geeft aan de kleine spaarder te willen ontzien, maar conform de CPB-gegevens gaan kleine spaarders meer belasting over vermogen betalen.
  
  
• VNL geeft in het verkiezingsprogramma aan de belasting te verlagen van 30% naar 25%, maar laat het CPB rekenen met een 27% tarief.
  
  
• Uitgezonderd de Vrijzinnige Partij geeft geen enkele partij, bij het door hen gewenste gebruik van werkelijk behaalde rendementen, aan wat de gevolgen zijn bij een negatief rendement op vermogen.
  
  

Verkiezingsprogramma’s en CPB-berekening

VVD
Verkiezingsprogramma: De belasting op spaargeld moet omlaag, want de rente is veel lager dan waarmee de fiscus rekent. Bovendien heeft u al eerder belasting over uw geld betaald en heeft u hard gewerkt voor uw geld. Gestreefd wordt naar een stelsel waarin werkelijk rendement wordt belast.

Doorrekening CPB: De vrijstelling van heffing op vermogen gaat van 25.000 euro naar 35.000 euro. Dat betekent een lastenverlichting van 300 miljoen euro.

PvdA
Verkiezingsprogramma: De belasting op vermogen moet eerlijker. Kleine spaarders worden ontzien en grote vermogens moeten meer betalen. Het werkelijke rendement moet gelden, en dat ontziet de kleine spaarder. Het tarief voor vermogens boven de 1 miljoen euro gaat van 30% naar 40%.

Doorrekening CPB: Per 2021 komt er een vermogensaanwasbelasting. De eerste 9250 euro aanwas wordt met 30% belast, daarboven met 40%. De totale lastenverzwaring is 600 miljoen euro.

SP
Verkiezingsprogramma: De socialisten willen de vermogensbelasting eerlijker en daarnaast een miljonairsbelasting. Zo is de kleine spaarder beter af.

Doorrekening CPB: Er komt een vermogensaanwasbelasting met een tarief van 40% en vrijstelling over de eerste 200 euro. Dat levert 1,9 miljard euro op. Huishoudens betalen voorts 1% belasting over een vermogen van 1 tot 2 miljoen, en 2% belasting over vermogen boven de 2 miljoen euro. Dat levert nog eens 1,2 miljard euro op.

CDA
Verkiezingsprogramma: Het CDA wil sparen stimuleren en daarom het echt behaalde rendement belasten, en niet het hoge fictieve rendement. Daarnaast moet het belastingtarief op het rendement omlaag.

Doorrekening CPB: Het CDA verhoogt de vrijstelling vermogen naar 30.000 euro. Dit betekent een lastenverlichting van 200 miljoen euro.

D66
Verkiezingsprogramma: D66 wil een meer progressief stelsel, waar kleine spaarders minder belasting betalen en grote vermogens meer. Bovendien moet er belasting worden geheven op werkelijk behaald rendement.

Doorrekening CPB: Het heffingsvrije vermogen wordt verhoogd naar 35.000 euro. D66 handhaaft de nieuwe forfaitaire rendementsberekening zoals in 2017 geïntroduceerd, maar gaat bij de spaargelden wel uit van de werkelijk ontvangen rente. Per saldo is er een lastenverlichting van 0,3 miljard euro.

ChristenUnie
Verkiezingsprogramma: De partij wil het huidige stelsel vervangen door belasting op daadwerkelijk behaalde rendementen (vermogensaanwasbelasting).

Doorrekening CPB: Het heffingsvrije vermogen wordt verhoogd naar 30.000 euro. Dit is een lastenverlichting met 200 miljoen euro.

GroenLinks
Verkiezingsprogramma: De partij van Jesse Klaver wil kleine spaarders ontzien, maar grote vermogens gaan meer belasting betalen via de zogenoemde progressieve Piketty-belasting. Deze belasting moet betaald worden over het werkelijk behaalde rendement.

Doorrekening CPB: GroenLinks heft 35% belasting over de winst tussen 1000 euro en 20.000 euro. Rendement tussen 20.000 euro en 60.000 euro wordt met 42% belast, terwijl over het meerdere een tarief geldt van 52%. De maatregel betekent een lastenverzwaring van 700 miljoen euro.

SGP
Verkiezingsprogramma: De vermogensrendementheffing wordt gebaseerd op het werkelijk behaald rendement en het heffingsvrije voet moet worden verhoogd.

Doorrekening CPB: Het heffingsvrije vermogen wordt verhoogd naar 50.000 euro. Dit is een lastenverlichting met 700 miljoen euro.

Denk
Verkiezingsprogramma: Denk wil een heffing op vermogen waarbij kleinere vermogens minder, en grotere vermogens meer gaan betalen. De heffing moet op basis van het werkelijk behaalde rendement. De heffingsvrijstelling is 25.000 euro. Vermogens van 25.000 euro tot 50.000 euro betalen minder belasting (25% in plaats van 30%), terwijl vermogens boven 1 miljoen euro 40% belasting gaan betalen.

Doorrekening CPB: Denk wil een vermogensaanwasbelasting met een heffingvrije voet van 500 euro. Rendement van 500 tot en met 1500 euro wordt met 30% belast. Een winst van 1500 euro tot en met 5000 euro heeft een tarief van 40%, terwijl winsten boven 5000 euro met 50% worden belast. De maatregel betekent een lastenverzwaring van 1,7 miljard euro.

VNL
Verkiezingsprogramma: De vermogensrendementheffing wordt verlaagd van 30% naar 25%. De heffing wordt berekend over het werkelijk behaalde rendement.

Doorrekening CPB: De belasting op vermogen wordt verlaagd van 30% naar 27%, wat een lastenverlichting van 400 miljoen betekent.

Vrijzinnige Partij
Verkiezingsprogramma: Belastingheffing over vermogen in box 3 wordt afgeschaft. Dit is een oneerlijke belasting, omdat over spaargeld in het verleden al inkomstenbelasting is betaald. De partij wil een meerwaardebelasting over aandelenwinst, waarbij het tarief geldt van maximaal 30%. Dat tarief wordt gehanteerd bij verkoop binnen een jaar. Voor elk jaar dat de aandelen langer worden aangehouden, is het tarief minder. Bij vijftien jaar is het tarief 7,5%. Bij verlies op aandelenbeleggingen geldt een compensatieregeling (tot een maximum) via box 1. Rente over spaargeld wordt over de eerste 1000 euro niet belast.

Doorrekening CPB: Geen doorberekening van dit voorstel.