Het valt niet mee om bankier te zijn. Van een gevierd persoon met veel aanzien en vermogen, is de arme bankenman gedevalueerd naar een maatschappelijke paria. Achtervolgd door claims van beleggers die met producten zitten opgescheept waar ze niet op zaten te wachten. Al was het maar omdat de torenhoge kosten van deze producten een faire kans op rendement blokkeerden.
Om nog maar te zwijgen over de complexiteit, waardoor nauwelijks nog zichtbaar was waar risico's zich konden manifesteren. Ook de overheden hebben de bankiers niet hoog zitten. Met belastinggeld moesten veel banken overeind worden gehouden. Miljarden werden in het financiële systeem gepompt om het draaiende te houden. Hoewel niet al het belastinggeld verloren is gegaan. De ING-steun leverde een mooie winst op en er lijkt uitzicht op een plus voor de vastgoedportefeuille van SNS, zal de schatkist per saldo vele miljarden lichter worden.
Met dank aan falende bestuurders van SNS, ABN-Amro en Fortis. Voor straf krijgen zij een bankenbelasting opgelegd. Dat niet de banken zelf die boete moeten ophoesten, maar de afnemers van de bankendiensten (u en ik dus) schijnt niet tot de politiek door te dringen. De consument is dubbel de dupe. Ten slotte zijn vermogensverstrekkers ook niet blij met de capriolen van de bankiers in de afgelopen decennia. Soms wordt anders gesuggereerd.
Meer aandacht moraal
Zo stelde Dijsselbloem een aantal maanden geleden in de NRC dat ook aandeelhouders via de Europese bankenunie aan een technische failliete bank zullen gaan meebetalen. Dat was natuurlijk allang de praktijk. Vraag maar aan de kapitaalverschaffer van SNS, Dexia en Fortis. Zelfs de banken die niet failliet gingen moesten de aandeelhouders, overigens terecht, flink inleveren. Aandeelhouders hebben daardoor ook een appeltje te schillen met (voormalige) bankiers.
Om toekomstige ongelukken in de financiële sector te vermijden, wordt de oplossing gezocht in uitgebreide regelgeving. Dat is echter duur en ook deze kosten worden uiteindelijk gedragen door de consument. Eureka, zeggen Eddy van Hijum (lid CDA Tweede Kamer fractie) en Hans Ludo van Mierlo (bestuurdersadviseur). Er moet meer aandacht voor moraliteit in het bankwezen komen.
De huidige bankierseed die recentelijk geldt voor leidinggevenden in de bankensector en in 2015 ook voor de lagere echelons in de bankensector wordt ingevoerd, moet Europees. Meer aandacht voor morele afwegingen is een adequaat antwoord op toenemende regelgeving, zo is de stelling.
Te lijf met tomaten
Ik word een beetje moe van dat afdwingen van moreel hoogstaand gedrag. Van Jan en alleman eisen we morele hoogstaande waarden, wat in een complexe moderne samenleving helemaal niet waargemaakt kan worden. Als we vinden dat bepaald gedag gewenst dan wel ongewenst is, leggen we dat vast in regels en wetten. Om buiten de politiek om organisaties te dwingen zich ethisch verantwoord op te stellen is onwenselijk en in potentie zelfs gevaarlijk.
Neem bijvoorbeeld de o zo correcte Triodosbank of ASN. Prachtig, deze financiële instellingen beleggen niet in de wapenindustrie. Wat een hoogstaande moraliteit! Maar hoe vinden deze partijen dat wij ons moeten verdedigen tegen indringers, in welke vorm dan ook, die het minder fraai met ons voorzien hebben. Moeten wij de vijand te lijf met het gooien van biologisch geteelde tomaten? De ASN zendt veelvuldig een ergerlijk reclamespotje uit waarin de bank laat zien tegen kinderarbeid te zijn.
De moreel superieure ASN vindt kennelijk dat andere partijen daar voor zijn. Een verwerpelijke suggestie. In al hun verheven ethiek steunen deze banken overigens wel bedrijven die een belangrijke bijdrage leveren aan de toenemende windmolenterreur in Nederland. Hoe kun je nog zeggen het milieu een warm hart toe te dragen als ons hele land wordt volgebouwd met onrendabele windmolenbedrijfsterreinen (geen parken!)?
Fatsoen, moraal, ethiek zit in de mens zelf en word door een ieder verschillend ingevuld met andere accenten. Dit moet niet bij regel of wet afgedwongen worden. Als individu bepaal ik zelf welk bedrijf ik aan mijn ethische criteria vind voldoen. Daarvoor is transparantie natuurlijk wel van het grootste belang. De consument moet in staat zijn bedrijven en banken op deze punten te beoordelen. Wetgeving die transparantie afdwingt is wat mij betreft meer dan welkom.
Voor zover we collectief van mening zijn dat bedrijven zich op een bepaalde manier moeten gedragen, vatten we dat in wet en regelgeving. Regels zijn niet het probleem, overbodige regels natuurlijk wel. Die moeten zoveel mogelijk vermeden en afgeschaft worden.
De bankierseed past niet in dit rijtje noodzakelijk maatregelen na de kredietcrisis en geeft een schijnzekerheid over het feitelijk gedrag van onze financiële instellingen. Die afgedongen eed is dus geen goed idee van van Hijum. Noch op landelijk, noch op Europees niveau.