Wat jammer dat beleggers geen consumenten zijn. Anders zou de Nederlandse economie als donderslag bij heldere hemel uit zijn lethargische kwakkelfase geraken. De pessimistische Nederlander weigert de economie uit het slop te consumeren.
Maar de belegger ziet de zonzijde van het beursleven en laat de AEX langs het pad van steeds hogere koersen flaneren. Heeft Rutte, naast zijn koop-een-huis-en-auto-adviezen, ook de aandelenmarkt in het vizier gehad? Heb ik een paar uitspraken van onze premier gemist?
Laten we wél dat aandeel ASML kopen. We moeten een beetje risico nemen en vertrouwen houden. Laten we wél een positie in Ahold nemen. Zien we op de aandelenmarkt het effect van een positieve instelling wat onze economie zo node mist? Is optimisme de stuwende kracht achter de zomerhausse?
Onrealistisch wensdenken
Ik denk het niet. Net zoals de Nederlandse consument niet door pessimisme de hand op de knip houdt, maar dat doet uit nuchter realisme, is de kooplust op de aandelenmarkt niet gebouwd op onrealistisch wensdenken.
Wat is er nu zo optimistisch aan om een aandeel als Royal Dutch Shell te kopen met een koers-winstverhouding van 7 en een dividendrendement van 5,5%. Natuurlijk, je kunt je geld wegzetten op een spaarrekening met zeer weinig risico, inclusief de oncomfortabele zekerheid van een laag, en na inflatie en belastingheffing, negatief rendement.
Beleggen in een tienjarige staatslening is natuurlijk ook mogelijk. Het levert iets meer dan 2% jaarrendement op, en dezelfde zekerheid als bij sparen over de negatieve impact van belasting en geldontwaarding. Daarnaast is er het risico van een flinke koerstik als gevolg van een, in mijn ogen, waarschijnlijke forse toekomstige rentestijging.
Totaal verkeerd
De aandelenbelegger is niet optimistisch, maar maakt een logische keuze uit de beschikbare, meest onaantrekkelijke alternatieven. Echt optimisme zien we pas terug als de economie weer aantrekt. Helaas, voor Nederland kunnen we dat voorlopig vergeten. Want Rutte is met zijn koop-dat-huis-uitspraken niet alleen een roepende in de woestijn, hij voert ook nog eens een totaal verkeerd beleid.
Dit keer niet volgens de oppositie in de Tweede Kamer en ook niet volgens u, via de Peilende Hond, zelfs niet volgens mij, maar naar het oordeel van een Amerikaanse econoom. Niet de eerste de beste, het gaat om Paul Krugman, winnaar van de Nobelprijs voor de economie in 2008.
Volgens Krugman voert Nederland consistent en vastbesloten het verkeerde beleid door strak te bezuinigen in tijden dat extra uitgaven gewenst zijn. De gelauwerde econoom vergelijkt het beleid zelfs met de jaren dertig, toen de verdediging van de Gouden Standaard ook desastreus uitpakte.
Meer schulden
Krugman meent dat de Belgische situatie veel beter is, juist door het gebrek aan overheidsbeleid. Krugman adstrueert zijn betoog(je) met een paar cijfers. De werkloosheid is sinds 2007 in Nederland sterker gestegen dan in België, en het begrotingstekort is daar harder gedaald.
Dat de staatsschuld bij onze zuiderburen 30 procentpunt hoger ligt, is kennelijk een te verwaarlozen detail. Ook de half procent hogere Belgische rente stelt volgens Krugman niet veel voor. De ECB houdt de rente voorlopig laag, dus zal het renteverschil de komende tijd gering blijven.
Het antwoord van Krugman op de crisis, een hoger begrotingstekort, is in al zijn eenvoud volkomen verkeerd. Impliciet geeft hij aan dat overheden gebruik moeten maken van het ruime monetaire beleid door meer geld uit te geven. Dat stimuleert de economie en dan komt vanzelf alles weer goed.
Flexibele economie
Volgens mij hebben geldverslindende overheden helemaal niet zo'n goed trackrecord. Laten we eens kijken in het zuidelijke deel van Europa. Volgens Krugmans theorie zou daar de economie in een welhaast euforische staat moeten verkeren. En hoe zit het met Duitsland, waar begrotingsevenwicht wordt gecombineerd met een gezonde en sterke economie?
Krugmans observaties zijn veel te kort door de bocht. Er zijn landen die met flinke overheidstekorten zich uit de crisis (kunnen) werken. De Verenigde Staten is daar een voorbeeld van. Maar de onderliggende kracht achter het economische herstel in de Verenigde Staten is de enorme flexibiliteit van de economie. Dat is wat we in Europa nog altijd ontberen.
Een beperkte economische flexibiliteit gecombineerd met hoge overheidstekorten zal het economische moeras alleen maar zompiger maken. Krugman heeft gelijk dat het beleid van Rutte op economisch gebied faalt. Maar dat heeft niets te maken met een te grote daadkracht aan bezuinigingen, maar alles met het gebrek aan hervormingen om tot een flexibeler economie met een veel kleinere rol van de overheid te komen.
Ondertussen trekken beleggers zich niets aan van welk economisch beleid dan ook. Zowel de Belgische aandelenindex (BEL20) als onze eigen AEX laten de afgelopen jaren eenzelfde koersontwikkeling zien. Dat illustreert mijn betoog dat niet economisch optimisme, maar gebrek aan goede alternatieven de aandelenkoersen opdrijven.