Het viel misschien niet iedereen op tussen het vele nieuws, maar het beleggerssentiment kreeg deze week een enorme dreun.
Iedere maand meten we in de IEX Bull/Bear Enquête hoe de Nederlandse belegger denkt over de economie en het beursklimaat en een duikeling zoals we deze week zagen, kom je niet vaak tegen.
De IEX Bull/Bear Indicator draaide in een maand tijd van ruim positief (52,6) naar negatief (48,4). Op een stand van 50 is het sentiment in balans.
Somberst in zeven jaar
Om het in perspectief te zetten: de laatste keer dat we lager scoorden dan die 48,4 van deze maand was in juni 2012, maar liefst zeven jaar geleden. Sinds 2013 is de stemming eigenlijk voortdurend bullish en optimistisch geweest.
Bedankt, Donald Trump.
Het duurde even voor iedereen de volle ernst inzag, maar de handelsoorlog die president Trump ontketende jaagt nu definitief beleggers over de hele wereld de stuipen op het lijf.
52% van de particuliere beleggers zegt voorzichtiger te zijn geworden en de ontwikkelingen maar even af te wachten. Onder beleggingsprofessionals, iedere maand ondervraagd door Corné van Zeijl, denkt eenzelfde 52% dat dit handelsconflict niet snel zal overwaaien maar nog jarenlang een rol zal blijven spelen.
Lees ook: Beleggers voorzichtiger door handelsoorlog
Het besef dat de kansen dat het met een sisser afloopt met de dag slinken, komt plotseling hard binnen bij beleggers. Waar Trumps tarievenregen in eerste instantie nog vaak werd beschouwd als drukmiddel om partijen aan tafel te krijgen - vastgoedjongen Trump zet gewoon zijn onderhandelingstrucjes in op wereldschaal - zijn de onderlinge relaties inmiddels op zo veel vlakken verstoord dat het moeilijk voorstelbaar is dat landen daar nog in een gemoedelijk G20-onderonsje uit gaan komen.
Anti-Amerikaanse films
China raadt inmiddels studenten dringend af om in Amerika te studeren, waarschuwt Chinese reizigers naar Amerika voor geweld op straat en stoft oude anti-Amerikaanse films af. Donald Trump gooit daarop nog maar eens wat extra olie op het vuur door te dreigen met extra importheffingen over nog eens $300 miljard aan export naar de VS.
“Our talks with China, a lot of interesting things are happening. We’ll see what happens ... I could go up another at least $300 billion and I’ll do that at the right time.”
Dat komt allemaal bovenop de andere maatregelen, zoals het blokkeren van leveringen door Amerikaanse bedrijven aan de Chinese techreus Huawei. Westerse bedrijven melden ondertussen steeds meer tegenwerking te ondervinden bij het zakendoen in China. Procedures gaan trager, vergunningen worden minder makkelijk verstrekt.
“China wants a deal,” blijft Trump beweren. Als het gezond verstand bij iedereen overwint, komt zo’n deal er misschien nog wel, maar de vraag is of de onderlinge irritatie inmiddels niet te ver is opgelopen en de nationale trots niet te veel is gekrenkt.
It's still the economy
Oh, en het blijft niet bij China, trouwens. Ook Mexico krijgt nu importtarieven om zijn oren zolang het niets aan illegale immigratie doet.
Zo breidt de handelsoorlog zich niet alleen uit, maar wordt de handel inmiddels ook als middel gebruikt om andere politieke doelen te bereiken. Trump geeft zo een hele nieuwe invulling aan Bill Clinton’s “It’s the Economy, Stupid.”
Niets komt zo hard aan bij collega-machthebbers als het dreigen met economische rampspoed. De grote Amerikaanse consumentenmarkt is een cruciale afzetmarkt voor veel exportlanden. Richting die landen is er geen sterker drukmiddel denkbaar dan het ontzeggen van toegang tot die markt.
Niet alleen Trump
De vraag is alleen of het middel op lange termijn niet erger dan de kwaal is. Afgezien van de gevolgen voor de Amerikaanse economie - inflatie en groeivertraging liggen op de loer - is het voor de wereldeconomie als geheel een trend die weinig goeds voorspelt.
Die is gebaat bij een zo vrij mogelijk verkeer van goederen en kapitaal. En hoe je het wendt of keert, dat staat onder druk. Niet alleen door Donald Trump, trouwens. In Europa zien we ook hoe nationale belangen invloed op de markt kunnen hebben.
Brexit is bewijsstuk nummer één, uiteraard, maar ook Fiat Chrysler, dat de overnameplannen van Renault staakt door te veel bemoeienis van de Franse overheid; ING, dat verdacht lang op een Italiaans strafbankje moet bliven zitten en de recente inkoop van Air France-KLM door de Nederlandse staat om de Nederlandse belangen binnen de combinatie beter te kunnen behartigen.
Recessiescenario's
Zo vreemd is het dus niet dat beleggers zich zorgen maken. Het begint er bovendien serieus op te lijken dat het een geval van langdurige zorg gaat worden. Handelsbibbers are here to stay.
De vraag is natuurlijk in hoeverre dit alles al in de koersen is verwerkt. Volgens Bloomberg houdt de markt nog te weinig rekening met een slechte afloop. Ook analisten van Morgan Stanley en Goldman Sachs hebben hun recessiescenario’s afgestoft en opgepoetst.
Is er nog ergens een hoopgevende statistiek te vinden? Jawel, in het ruim 17-jarig bestaan van de IEX Bull/Bear Indicator hebben we gezien dat hij een betrouwbare maatstaf is van het beleggersvertrouwen, maar dat er maar weinig correlatie is met de beursperformance in de daaropvolgende periode. Het optimisme en pessimisme van beleggers zegt vaak meer over de tijd die al achter ons ligt dan over de toekomst.