De grote aanjager van de naamsbekendheid van de optiebeurs was de eerste directeur van wat toen de Europese Option Exchange heette, oud-minister van Verkeer en Waterstaat Tjerk Westerterp.
Westerterp werd gezien als de ideale man om de optiebeurs op de kaart te zetten. Het idee om een optiebeurs op te zetten kwam van de voorzitter van de Effectenbeurs, Philip Jan (Boy) Korthals Altes. Die wilde heel graag Tjerk Westerterp als eerste directeur hebben.
Westerterp: "In december 1977 werd ik gebeld door een headhunter. Hij legde uit waar het om ging en dat hij bij mij was uitgekomen. Ik zei dat ik echt niets wist van opties. ‘Dat is het minste bezwaar’, zei hij. Wat ze vooral zochten was iemand met managementervaring en internationale contacten. Nou, die had ik wel. Maar al gauw bleek dat je wel verstand van opties moest hebben voor deze functie."
Foto: Tjerk Westerterp opent de beleggersmarkt in 1990.
Stad en land
Westerterp deed er alles aan om de optiebeurs meer bekendheid te geven. Hij reisde stad en land af om particuliere beleggers de voordelen van het beleggen in opties uit te leggen. Daarbij had hij nogal wat tegenwerking van de banken, want die zagen er in eerste instantie niets in.
Westerterp: "Ja, het was drammen, drammen, drammen. Toen we begonnen met de optiebeurs waren de grootbanken helemaal niet zo gecharmeerd van het idee dat particulieren zelf actief in effecten konden handelen. Het heeft even geduurd voor ze om waren."
"Moet je je voorstellen: toen wij begonnen werd er op de Effectenbeurs nog twee keer driekwartier gehandeld op één dag. Ik vroeg wel eens aan de voorzitter van de beurs: waarom voer je geen continue handel in? Maar daar was weinig begrip voor. Ik zag een markt bij de particulieren. Daarin is Nederland ook echt pionier geweest. Waar ik ook kwam, ik heb altijd heel veel lof gekregen voor de manier waarop we de particulier erbij hebben gehaald."
Kat uit de boom kijken
De handelaren op de vloer keken de eerste jaren de kat uit de boom met Westerterp. Men was bang dat hij met de eerste de beste verkiezingen weer richting Den Haag zou vertrekken. Maar niets was minder waar.
Westerterp, in het NRC: ’Pas toen tijdens de verkiezingen bleek dat ik geen ambities had in die richting, werd ik door de mensen op de vloer echt aanvaard als een van hen”. Tegen het einde van zijn carrière bij de optiebeurs kreeg Westerterp het opnieuw met de handelaren aan de stok. Hij had voorgesteld over te stappen op elektronische handel, de handelaren wilden de vloerhandel in stand houden.
Zijn vooruitziende blik werd niet gewaardeerd. Met de kennis achteraf kunnen we stellen dat Westerterp ook toen zijn tijd ver vooruit was. Tjerk Westerterp is inmiddels 87 jaar en doet het kalmpjes aan vandaag de dag.
Hoe kijkt hij zelf terug op die turbulente periode waarin hij hoogstpersoonlijk de optiebeurs op de kaart zette?
U was er vroeg bij met uw pleidooi voor schermhandel?
Westerterp: "Tegen het einde van mijn tijd als directeur van de Optiebeurs was ik al een groot voorstander van schermhandel, omdat dat de transparantie vergrootte en we anders internationaal voorbij gestreefd werden. De optiehandelaren waren tegen, omdat ze bang waren dat er juist omzet zou verdwijnen en ze natuurlijk minder invloed hadden op de prijsvorming."
Westerterp kreeg natuurlijk gelijk; de technologie bleek niet te stoppen en vandaag de dag is de schermhandel niet meer weg te denken uit de optiewereld. Gebleken is dat de volumes er niet onder geleden hebben en de prijsvorming is een stuk verbeterd en veel transparanter.
Op welk moment merkte u dat de bekendheid van de optiebeurs echt begon door te breken?
Westerterp: "Het heeft zeker drie jaar geduurd voordat we echt bekend werden. Ik heb lang moeten buffelen, de omzetten (in het eerste jaar gingen er slechts 997 contracten per dag om, red.) waren niet om over naar huis te schrijven. Pas in 1981 kreeg ik meer budget en kon ik via sponsoring van Roda JC en een aantal springpaarden de bekendheid van de optiebeurs verder uitbouwen."
Foto: Westerterp met Johan Cruyff
Westerterp haalde zelfs Johan Cruyff als speciaal adviseur naar Roda JC en daarmee gooide hij weer hoge ogen bij handelaren en beleggend publiek. Wat ook meehielp was dat Westerterp regelmatig opdook in het Stan Huijgens Journaal in De Telegraaf.
Dat werd geschreven door zijn vriend Thomas Lepeltak. Westerterp hield er een flamboyante levensstijl op na, Hotel L’Europe werd ook wel zijn huiskamer genoemd en hij kwam op menig society-feestje, al was het ook en vooral om de Optiebeurs te promoten.
Hoe reageerde de politiek op uw move naar de optiebeurs? En hebt u nooit overwogen weer terug richting politiek te gaan?
Westerterp: "Ach, het waren roerige tijden. Ik was een KVP-er, wat in 1980 opging in het CDA. Ik was een rebel, redelijk tegendraads en waarschijnlijk vond men het niet erg dat ik het zakenleven inging. Ik had als Minister van Verkeer en Waterstaat me vooral beziggehouden met de verkeersveiligheid, in de jaren ’70 was er nog geen maximumsnelheid, geen autogordels en nog maar weinig verkeersborden."
"Het aantal verkeersdoden in die tijd was 3000 per jaar. Op de optiebeurs dachten ze juist dat ik eerdaags weer naar Den Haag zou vertrekken, als de nieuwe ministersposten verdeeld zouden worden. Maar dat deed ik niet, ik ben de Optiebeurs trouw gebleven en zie dat toch wel als mijn levenswerk."
Invoering AEX-index op 4 maart 1983
Speciale vermelding dient het idee van Westerterp om een index op te richten. Sem van Berkel, een bekende optiehandelaar zei daarover een aantal jaren geleden in het FD: "Het idee van Tjerk was geweldig, Westerterp kwam vaker met ideeën, die als spaghetti tegen de muur werden gesmeten. En wat bleef hangen, dat bleef erin."
De index, door Westerterp bedacht in de trein op weg naar Luxemburg, werd een doorslaand succes. Op 4 maart 1983 werd deze EOE-index gelanceerd met daarin dertien vaderlandse aandelen. In juni van dat jaar werd Aegon de eerste toevoeging. Pas in 1990 telde de inmiddels omgedoopte AEX-index voor het eerst 25 noteringen.
Westerterp daarover in een interview met IEX uit 2008: "Ik moest naar Luxemburg voor een vergadering van beursbestuurders en toezichthouders. Dat was een lange rit, dus ik had de tijd om eens rustig wat berekeningen te maken. De handel in opties kwam in die tijd net van de grond, maar er waren nog geen opties op een index."
Foto: het gebouw van de Optiebeurs aan het Rokin. Vanaf 1998 verhuisde de optiebeurs naar de Effectenbeurs.
"Daarvoor heb je een index nodig die real time te berekenen is. In Amsterdam hadden we toen alleen de CBS-index. Een heel betrouwbare index, maar hij werd twee keer per dag berekend. Ik heb toen een rudimentaire index samengesteld van dertien fondsen, die je in zijn geheel kon kopen op de beurs."
"Het CBS heeft zich geweldig verzet daartegen, maar ze hadden geen alternatief. Lang niet iedereen was ervan overtuigd. De effectenbeurs zag er niet veel in, bijvoorbeeld. Is hij wel representatief, vroegen ze me vaak. In de CBS zat alles, tenslotte. En nee, in die zin was hij niet heel representatief, maar de EOE was wel heel belangrijk voor de ontwikkeling van de beurs."
Welke momenten zijn u bijgebleven?
"1981 was cruciaal. Ik zat er drie jaar en we zaten aan de grond. Er was te weinig omzet. Het eigen vermogen was 16 miljoen gulden. Met een minnetje ervoor. Boy Korthals Altes, de voorzitter van de effectenbeurs, heeft ons toen geweldig geholpen. Hij heeft een paar zaken zo gearrangeerd dat we in ieder geval konden doorgaan."
"Het was net in de tijd dat het beursklimaat weer omsloeg, ten goede, en toen begon het ineens te lopen. We moesten vierduizend contracten per dag doen om break-even te draaien. Het moment dat we dat haalden was een overwinning. Daarna waren het zesduizend. En toen achtduizend. En steeds meer. Dat was het moment waarop we realiseerden dat we het gingen redden."
Biografie Tjerk Westerterp (Rotterdam, 2 december 1930)
- 1949-1953: journalist dagblad De Stem
- 1953-1963: Hoofdambtenaar EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (Luxemburg)
- 1963-1971: Lid Tweede Kamer (KVP)
- 1967-1971: Lid Europees Parlement
- 1971-1973: Staatssecretaris Buitenlandse Zaken
- 1973-1977: Minister van Verkeer en Waterstaat
- 1977-1978: Lid Tweede Kamer
- 1978-1993: Directeur Optiebeurs
Meer weten?
Meer leren over opties of direct beginnen met handelen in opties (€0,85 per contract) doet u bij DEGIRO. Profiteer tot en met 12 april van het gratis inboeken van uw portefeuille.
Direct aan de slag met opties