Goldman Sachs kondigde het vorig najaar al aan: een nieuwe supercyclus voor grondstoffen. Een supercyclus wordt gedefinieerd als een periode van meerdere jaren waarin de prijzen in een bepaalde activaklasse met boven trendmatige snelheid toenemen.
Aandelen zitten al 12 jaar in zo’n supercyclus en bij obligaties kun je zelfs zeggen dat die al meer dan 40 jaar duurt.
Tien jaar geleden
De vorige supercyclus in grondstoffen dateert van het eerste decennium van deze eeuw toen de BRIC-landen (een acroniem dat volledig uit de mode is geraakt, wanneer hoorde u het voor het laatst?) aan hun economische opmars begonnen. De financiële crisis zorgde voor een abrupt einde maar nadien veerden de grondstoffenprijzen weer op om in 2011 een cyclische top te bereiken.
Dat is intussen ook al 10 jaar geleden en op het toppunt van de coronapaniek gingen de prijzen in maart vorig jaar zwaar onderuit.
Volgens de bankiers van Goldman Sachs staan de sterren dus goed voor een nieuwe supercyclus. Breed economisch herstel na de coronapandemie gekoppeld aan een structureel aanbodprobleem bij verschillende grondstoffen en noodzakelijke investeringen in groene energie zorgen voor de brandstof om de prijzen een paar niveaus hoger te tillen.
China draait op volle toeren en investeert niet alleen in eigen land maar via het ‘Belt and Road’-initiatief ook in de economieën van verschillende handelspartners. In de Verenigde Staten plant Biden een stimuluspakket van $1,9 biljoen. Europa zal uiteindelijk ook wel volgen.
Inflatie
De prijsstijgingen laten niet op zich wachten. De olieprijs is sinds vorige zomer verdubbeld. Bij de granen kwam er gemiddeld een derde bij en kijk ook eens naar koffie en suiker. IJzererts, basisgrondstof voor de productie van staal, was sinds 2011 niet meer zo duur. Een ton koper kost meer dan 8000 dollar en dat was voor het kaatst zo in 2012. En zo zijn er nog wel meer voorbeelden.
Dat heet dus inflatie. Laat u niet in slaap wiegen door de index van de consumentenprijzen (CPI) die maar langzaam omhoog kruipt. Dit is een lagging indicator die overigens ook bewust is samengesteld om ‘lagging’ te zijn. In een eerste fase druppelen de hogere prijzen door in de producentenprijzen om uiteindelijk hun weg te vinden naar de eindconsument. Tel daarbij de massale fiscale stimuli die er zitten aan te komen en in plaats van te druppelen gaat de inflatiekraan ineens helemaal open.
Mijnbouwers (en hun aandeelhouders) profiteren
De hogere prijzen zijn een zegen voor de mijnbouwers. Zo boekte Rio Tinto vorig jaar een bruto bedrijfswinst of ebitda van $23,9 miljard. Daarbij was $18,8 miljard of bijna 80% afkomstig van ijzererts. Met totale productiekosten van gemiddeld $15,4 per ton zijn de marges op ijzererts tegen de huidige prijzen torenhoog. Zelfs een verwachte stijging van de productiekosten naar $17 door de duurdere Australische dollar kan de pret niet drukken. Rio Tinto produceert ertsen van hoge kwaliteit waardoor het met een premie ten opzichte van de marktprijs kan verkopen.
Ondanks een stijging van de kapitaaluitgaven klom de vrije kasstroom op groepsniveau naar $9,4 miljard. Daardoor was er niet alleen extra ruimte om de schulden af te bouwen maar ook om het dividend te verhogen. Naast een regulier dividend van $5 miljard wordt bijkomend een speciaal dividend van $1,5 miljard uitgekeerd. Samen met het eerder betaalde tussentijds dividend ($2,5 miljard) komt de totale vergoeding over het boekjaar 2020 op $9 miljard, het hoogste cijfer in de geschiedenis van het bedrijf. De netto schuld op groepsniveau bedroeg eind vorig jaar nog slechts $664 miljoen of 0,03 keer de ebitda tegenover nog $3,65 miljard een jaar eerder.
BHP Group heeft een gebroken boekjaar en publiceerde enkel halfjaarcijfers. De ebitda klom over de eerste helft van het fiscaal boekjaar 2021 met 16% naar $6 miljard, het hoogste cijfer in 7 jaar. Daarbij compenseerden de hogere prijzen voor ijzererts en koper de prijsdalingen bij steenkool en olie. De schuld van BHP Group lag na het boekjaar 2020 met $11,8 miljard aan de onderkant van de eigen vooropgestelde range ($12 tot $17 miljard), wat ruimte creëert voor bijkomende aandeelhoudersvergoedingen.
BHP Group besliste om een dividend van $5,1 miljard uit te keren, 20% boven de consensusverwachting en de helft meer dan vorig jaar. Over het volledige boekjaar wordt een nog hogere uitkering in het vooruitzicht gesteld. Ook inkoop van eigen aandelen behoort tot de mogelijkheden. BHP Group is op de London Stock Exchange nu meer waard dan Unilever en Shell. Samen met Rio Tinto is BHP ook de grootste dividendbetaler in Europa.
De rally in ijzererts ging volledig aan Glencore voorbij omdat de mijnbouwer deze grondstof niet produceert. Glencore is vooral afhankelijk van steenkool en metalen als koper, kobalt, nikkel, zink en lood en in mindere mate ook olie. Er is ook nog een agri-divisie die zich bezighoudt met de opslag, verwerking en transport van landbouwgrondstoffen. Die handelsdivisie is niet cyclisch en redt dus vaak de meubelen in een neergaande economische cyclus.
Glencore realiseerde vorig boekjaar een ebitda van $11,6 miljard, een stuk boven de consensusverwachting van $10,7 miljard. De netto schuld werd afgebouwd naar $15,6 miljard tegenover nog $17,6 miljard een jaar eerder. Glencore besliste om het vorig jaar geschrapte dividend weer in te voeren. De uitkering bedraagt $1,6 miljard. Glencore is een stuk goedkoper dan BHP en Rio Tinto maar heeft ook een hoger risicoprofiel met de afhankelijkheid van steenkool en de volatiele handelsdivisie. Tegen de mijnbouwer loopt ook nog steeds een anti-corruptieonderzoek in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Brazilië.
Lessen uit het verleden
Niet iedereen gaat mee in de retoriek van een nieuwe supercyclus. Volgens de Economist Intelligence Unit (EIU) zal de economische groei post-corona weliswaar aantrekken maar staan we niet voor een nieuwe supercyclus. De EIU ziet enkel een mogelijke oververhitting in een aantal specifieke sectoren (o.a. enkele industriële metalen) maar niet in het volledige grondstoffencomplex.
Het komt er voor de mijnbouwers dus op aan om de fouten van vorige supercycli te vermijden. Die fouten zijn onbezonnen overnames tegen veel te hoge prijzen en dure prestigeprojecten die niet aan de verwachtingen voldoen waardoor de schulden oplopen.
Wanneer op een bepaald moment ook de prijzen dalen, wat na 2011 gebeurde, start de neerwaartse spiraal. De winsten dalen, er moet worden bespaard en uiteindelijk moet ook het dividend eraan geloven. De kans is klein dat op korte termijn dezelfde fouten worden herhaald want alle mijnbouwers geven nu prioriteit aan een hoger dividend boven nieuwe overnameavonturen.
Uitdagingen
Rio Tinto zal moeten afrekenen met de naweeën van het Juukan Gorge schandaal waarbij een rotsformatie met groot cultureel en archeologisch belang werd vernield. Dit zal ongetwijfeld financiële gevolgen hebben, waarvan de omvang voorlopig nog niet bekend is.
Belangrijker zijn de gevolgen op langere termijn voor de ontginning van nieuwe ertsen in het Pilbara gebied in West-Australië. De productie moet worden gecompenseerd door nieuwe exploratie om de reserves op peil te houden. Nieuwe regels kunnen dit lastiger en vooral duurder maken. Daarnaast is ook de sterke afhankelijkheid van ijzererts op termijn een aandachtspunt voor Rio Tinto.
Zowel Rio Tinto als BHP hebben een aantal uitdagende projecten in het vat. Rio Tinto heeft verschillende projecten in onder meer koper, ijzererts en lithium. Oyu Tolgoi in Mongolië, dat op termijn moet uitgroeien naar de derde grootste kopermijn ter wereld, is daarvan de grootste maar tegelijk ook een zorgenkind. Sinds 2010 werd al 11 miljard dollar in de mijn geïnvesteerd. Het oorspronkelijke budget is ruim overschreden en de geplande startdatum van 2020 is intussen opgeschoven naar oktober volgend jaar.
Bij ijzererts is er naast de geplande uitbreidingen in Pilbara ook het Simandou project in Guinee. Over het Jadar Lithiumproject in Servië verschijnt in de loop van dit jaar een haalbaarheidsstudie.
BHP heeft zich voorgenomen om de komende twee jaar de steenkoolactiva te verkopen, tot nog toe zonder succes. Over de eerste jaarhelft moest BHP $1,6 miljard afboeken op de waarde van steenkoolmijnen in Australië en Colombia.
Ook over het Jansen potashproject (meststof) in Canada moet binnenkort een beslissing worden genomen. Jansen was een prestigeproject van de voormalige CEO Mackenzie waar BHP al $4,5 miljard in pompte zonder zicht op winst.