De Bloomberg Commodity index kelderde tijdens de eerste jaarhelft met 21%. Dit staat in contrast met de meeste aandelenindexen, waar de verliezen ofwel veel kleiner waren (S&P500: -5%) of er van verliezen zelfs helemaal geen sprake was (Nasdaq: +10%).
Sinds het dieptepunt van maart noteert de grondstoffenindex weliswaar 8% hoger, maar ook dat valt in het niet tegenover het herstel dat bijvoorbeeld de S&P500 sinds het dieptepunt liet optekenen (+40%).
Is het optimisme van de aandelenmarkten gerechtvaardigd in het licht van de economische omstandigheden? Of signaleren de grondstoffenmarkten dat het nog te vroeg is om positief te worden en dat aandelenbeleggers te weinig rekening houden met ongunstige evoluties?
Er is niet zoveel fantasie voor nodig om scenario’s te bedenken waarin het opnieuw goed misgaat op de financiële markten: een tweede corona-golf, evolutie naar een risk-offsentiment, een opflakkerende handelsoorlog tussen China en de VS, sterke economische krimp indien de stimuli opdrogen of een combinatie van meerdere factoren.
Het leuke aan grondstoffen is dat het nooit een eenzijdig verhaal is. Daarom laat ik de verschillende categorieën de revue passeren.
Energie
De olieprijs herstelde fors. Dat gaf sommige waarnemers de (verkeerde) indruk dat energie flink duurder werd. Dit is niet het geval. Ruwe olie klom uit een diep dal (het WTI-termijncontract voor mei noteerde op een bepaald moment zelfs onder nul) maar het herstel bij de distillaten was veel minder spectaculair.
In het geval van aardgas was van herstel zelfs helemaal geen sprake. Integendeel: de aardgasprijs bereikte eind juni het laagste peil in 25 jaar!
De gezamenlijke inspanning van de OPEC-landen en enkele andere belangrijke aanbieders, zoals Rusland, om de output te beperken, zorgde voor een positief sentiment. Ook in de VS daalde de productie van met name schalie-olie. Daardoor kwamen vraag en aanbod wat dichter bij elkaar. Maar de voorraden blijven hoog en het is maar de vraag in hoeverre alle partijen de productiequota zullen naleven bij prijzen van boven $40 per vat.
Ook aan de vraagzijde zit spectaculair herstel er niet in. Na de opluchtingsrally van de voorbije maanden schat ik het verdere stijgingspotentieel voor ruwe olie op korte termijn laag in.
Edelmetalen
Bij de edelmetalen is er maar één duidelijke winnaar en dat is goud, met een positief rendement van 16% in de eerste jaarhelft. Zilver en palladium bleven liggen, en platina keek tegen een verlies van 15% aan.
Voor alle metalen geldt dat de actuele prijzen een stuk boven die van het dieptepunt van maart liggen. Daarbij is met name de klim van zilver opmerkelijk. De zilverprijs daalde in maart naar het laagste peil sinds 2009 en is sindsdien met de helft gestegen. Daardoor daalde ook de goud/zilverratio van een piek van 127 naar een historisch nog steeds erg hoge 100.
Enkel bij goud durf ik met een hoge mate van waarschijnlijkheid zeggen dat ook de tweede jaarhelft zich positief aankondigt. De reden daarvoor is eenvoudig: de politiek van de monetaire en fiscale autoriteiten blijft er bij gebrek aan alternatief op gericht om de munt te verzwakken. Een blijvend lage of negatieve reële rente is dus gegarandeerd.
Of zilver deze keer wel volgt, durf ik niet te garanderen, want de revival van het goedkoopste edemetaal en de outperformance tegenover goud wordt intussen al bijna een decennium aangekondigd.
Basismetalen
Basismetalen zijn de meest cyclische grondstoffencategorie. Zodra de wereldwijde economie tot stilstand kwam, kelderden de prijzen.
De maatregelen van de centrale banken om de economie te versterken en de aangekondigde investeringen in infrastructuur zorgden voor optimisme. In het tweede kwartaal volgde herstel, maar de prijzen staan nog niet op het niveau van begin dit jaar.
Door de lagere energieprijzen zijn de productiekosten afgenomen. Dat is met name voor een energie-intensief metaal als aluminium belangrijk. Het volledig stilleggen van de productie kost vaak meer dan in een lager tempo verder produceren. Tegelijkertijd daalde wel de vraag, zodat de voorraden verder zijn opgelopen.
Het verwachte deficit bij onder meer koper, zink en nikkel heeft intussen plaats gemaakt voor een aanbodoverschot. De Chinese industriële productie is sinds april weer aangetrokken, maar toch is overdreven optimisme misplaatst.
De groei zit vooral in het aanvullen van de voorraden, maar het exportgedeelte van het PMI-cijfer blijft zwak. De economie heropenen is één ding, er moeten ook nog kopers zijn van de goederen die worden geproduceerd. De VS en Europa zijn de grootste afnemers van Chinese goederen, maar daar is de vraag nog lang niet op het niveau van voor de crisis.
Samengevat hebben de basismetalen een hobbelig herstelparcours voor de boeg, waarbij prijsstijgingen en periodes van terugval elkaar zullen opvolgen. Met het oog op investeringen in de groene economie liggen de kaarten op termijn het best voor koper en nikkel.
IJzererts
IJzererts is een buitenbeentje en daar zijn twee redenen voor. De grootste Chinese staalproducenten bevinden zich in het noordoosten van het land en die regio had in verhouding weinig last van de coronamaatregelen.
De vraag naar staal voor bestaande en ook nieuwe infrastructuurprojecten bleef groot en dit was bijgevolg ook zo voor de vraag naar ijzererts. Tegelijkertijd werd het aanbod uit Australië en Brazilië drastisch vestoord door allerlei logistieke beperkingen, waardoor China uit de bestaande ijzerertsvoorraden moest putten.
Australië bleef relatief gezien gespaard van de corona-ellende en de productie en de uitvoer kwamen er al snel weer op gang. Dat is niet het geval in Brazilië, na Australië de grootste exporteur van ijzererts. Het Zuid-Amerikaanse land wordt wel hard getroffen door de coronacrisis en zowel de productie als de uitvoer bevinden zich op minder dan 75% van het niveau van voor de pandemie.
Dan zijn er verschillende signalen die ook in 2020 op een terugval in de tweede jaarhelft wijzen. Aan de vraagzijde daalt de Chinese staalproductie traditioneel na de piek in de zomermaanden.
Daarnaast legt de Chinese overheid in het najaar maatregelen op om de luchtvervuiling te beperken, waarbij onder meer de mijnbouw aan banden wordt gelegd. De vraag naar ijzererts zal dus geleidelijk afnemen. Daarom verwacht ik in de tweede jaarhelft geleidelijk lagere prijzen.
Soft commodities
Landbouwgrondstoffen hebben een eigen dynamiek, waarbij naast weersomstandigheden ook de evolutie van emerging market valuta een belangrijke rol spelen. Zo is de waardevermindering van de Braziliaanse real tegenover de dollar een dominante factor bij de daling van de koffie- en suikerprijs in de eerste jaarhelft.
De coronacrisis zorgde bovendien voor lagere vraag, waardoor de eerder verwachte tekorten bij beide grondstoffen zich toch niet manifesteerden. Om dezelfde reden is ook een forse klim van de cacaoprijs op korte termijn weinig waarschijnlijk.
Bij granen en ook katoen blijft de handelsoorlog als een donkere schaduw over de vooruitzichten hangen. In de eerste fase van het handelsakkoord tussen de VS en China beloofde Peking dat het de invoer van onder meer graanproducten en katoen weer zou verhogen. Maar toen gooide de coronapandemie roet in het eten en de afgelopen maanden zijn de relaties tussen beide handelsblokken opnieuw verzuurd.
Samengevat blijven de onzekerheden voor soft commodities groot, zowel wat de vraagzijde betreft (snelle economische heropleving of niet) als in termen van geopolitiek (evolutie handelsoorlog).