Over bedrijven vallen mooie boeken te schrijven. Barbarians at the gate, over de overname van RJR Nabisco, is een klassieker. In Nederland hebben we de boeken van Jeroen Smit over Ahold en ABN Amro. Lang durfde ik te hopen dat er ooit een boek over Shell zou verschijnen, en dan met name over de reservecrisis in 2004.
Ik geloof niet dat het er ooit van zal komen. Is de oliewereld te gesloten? Is het zo’n probleem dat de betrokkenen verspreid zijn over de hele wereld, terwijl bij ABN Amro alle hoofdrolspelers in een cirkel van minder dan 30 kilometer rondom het Gooi woonden?
Ongekende achtbaanrit
Maar minstens zo benieuwd zou ik zijn naar een boek over hoe het BP allemaal vergaan is. De laatste 25 jaar waren een ongekende achtbaanrit voor het Britse bedrijf. Met de huidige coronacrisis en energietransitie komt er nu een vervolg.
John Browne, CEO van 1995 tot 2007, heeft het bedrijf getekend. Hij was een CEO met grote capaciteiten, inzicht, moed én charisma. Als zoon van een BP-werknemer groeide hij gedeeltelijk op in Iran. Zijn moeder, die tot haar dood op hoge leeftijd bij hem woonde, was een overlevende van Auschwitz. Hij hield zijn hele carrière verborgen dat hij homoseksueel was.
De fusie (lees: overname) met het Amerikaanse Amoco was het startschot voor een aantal overnames in de olie-industrie, al is de door hem beoogde bekroning - een fusie met Shell - er nooit van gekomen. Jeroen van der Veer heeft die boot beleefd, doch beslist, afgehouden. Met TNK-BP, later opgegaan in Rosneft, verkreeg BP wel een grote aanwezigheid in Rusland die uiteindelijk ook winstgevend is gebleken - iets waarnaar het gedurende de nietsontziende strijd om de macht met de Russische partners lange tijd niet uitzag.
Beyond Petroleum
Toch zal John Browne denk ik uiteindelijk niet herinnerd worden om zijn succes bij het op de kaart zetten van BP als een van de supermajors, maar om zijn mislukte ambitie om eind jaren '90 BP te hervormen van olie- en gasbedrijf tot algemene energiemaatschappij. British Petroleum zou Beyond Petroleum moeten worden.
Ook toen was het, BP én andere bedrijven, al duidelijk dat de uitstoot van broeikasgassen verminderd moest worden. Maar meer dan andere bedrijven heeft BP toen de daad bij het woord (of zo u wilt: het zwijgen) gevoegd, ambities opgesteld voor het verminderen van de CO2-uitstoot en heeft het $8 miljard geïnvesteerd in nieuwe vormen van energie.
BP heeft weinig of niets van dat geld teruggezien. De tijd was er nog niet rijp voor; regeringen waren toen nog niet bereid dit te steunen.
Macondoramp
Wat het bedrijf ook getekend heeft is de Macondoramp in de Golf van Mexico in april 2010, waarbij ongeveer 5 miljoen vaten olie vrijkwamen. Het kostte toenmalig topman Tony Hayward de kop.
In totaal heeft Macondo BP meer dan $65 miljard aan boetes en schadevergoedingen gekost; vergelijkbaar met de huidige marktwaarde van het bedrijf. Daardoor had het, aan het begin van de huidige storm, de wankelste positie van alle majors. Er zijn veel velden noodgedwongen verkocht. De gearing was (pre-corona) gestegen tot ongeveer 38%.
Het imago van het bedrijf is er ook door getekend. In theorie had dit iedereen kunnen overkomen, maar het was geen toeval dat het BP gebeurde. Het bedrijf zeilde in die tijd scherper aan de wind als het om veiligheid ging. Er is nu ongetwijfeld veel gedaan om dat te verbeteren.
Het is Bob Dudley geweest die de afgelopen 10 jaar het bedrijf in rustiger vaarwater heeft gebracht, met meer aandacht voor het dag in dag uit fatsoenlijk opereren van putten, velden en fabrieken en een kleinere focus op spectaculaire overnames. Dat heeft het bedrijf goed gedaan.
Coronacrisis
Met dat rustiger vaarwater is het nu afgelopen. Op de korte termijn heeft de coronacrisis geleid tot een vermindering van de olievraag van ongeveer 10%. Het kan tot 2022 of 2023 duren voordat de vraag het oude niveau weer bereikt. Op de middellange termijn blijft schalieolie uit de VS een langdurige terugkeer naar prijzen boven de $60 per vat onwaarschijnlijk maken. En op de lange termijn geven klimaatverandering en energietransitie neerwaartse druk op de olievraag en (veel belangrijker voor een olieproducent) neerwaartse druk op de olieprijs.
Het energielandschap is fundamenteel veranderd en er is geen enkele grotere Europese olie- en gasproducent die daarvoor de ogen sluit. BP kondigde in februari een nieuwe strategie aan om zich, op de lange termijn, te hervormen tot een lower carbon-energiebedrijf. Beyond Petroleum 2.0 was daarmee een van de eerste daden van de nieuwe topman Bernard Looney.
Een afschrijving van 13 tot 17,5 miljard dollar
Een persbericht van afgelopen week was veel specifieker over de kortetermijngevolgen van coronacrisis en energietransitie. Naast de al eerder aangekondigde investeringsverlagingen (25% in 2020) en een geplande reductie van het aantal werknemers (15%), vergelijkbaar met de plannen van andere majors, gaf het concern aan dat het voortaan rekent met een gemiddelde langetermijn-olieprijs (Brent) van rond de $55 per vat en een prijs van $100 per ton CO2-uitstoot (ter vergelijking: de huidige EU-ETS-prijs voor CO2 is ongeveer $25 per ton).
Wat hierbij opvalt is dat BP tot voor kort blijkbaar rekende met een beduidend hogere prijs dan $55 per vat. Dat is naar mijn verwachting voor de directe concurrenten van BP niet het geval.
BP gaf aan dat dit zou leiden tot een afschrijving op bijvoorbeeld velden, licenties en fabrieken van ongeveer $13 tot $17,5 miljard voor het tweede kwartaal.
Bubbels zitten in de hoek waar men ze niet verwacht
Analisten verwachten dat de reeds relatief hoge gearing (38%) nu verder zal stijgen. Daarmee krijgt BP nu met afstand de hoogste gearing van de majors. Ter vergelijking: bij Chevron is dat 10% en bij Shell 25-30%. Met de duidelijke correlatie tussen de kosten van financiering en de gearing is het waarschijnlijk dat bij de bekendmaking van de tweedekwartaalresultaten op 4 augustus het dividend verminderd zal worden.
Net als indertijd Beyond Petroleum 1.0 wordt Beyond Petroleum 2.0 nu met instemming begroet. Maar dat zal niet voldoende zijn; uiteindelijk gaat het om de resultaten.
Wat de koers van BP kan helpen is dat de verwachtingen voor grote olie- en gasbedrijven intussen zo laag zijn. Dat terwijl de olieprijs die deze bedrijven nodig hebben om cashflowneutraal te zijn (na betaling dividend) tussen 2010 en 2019 daalde van gemiddeld ongeveer $100 naar $50 per vat.
Uiteindelijk zal het, naar mijn inschatting, makkelijker zijn voor bedrijven als BP en Shell om te voldoen aan de lage verwachtingen dan het voor bedrijven als Ørsted en Tesla zal zijn om te voldoen aan de torenhoge verwachtingen. Bubbels zitten in de hoek waar men ze niet verwacht.
Op 23 juni, dinsdagochtend 06:30, staat een nieuwe aflevering van onze podcast Blik op olie en gas (samen met Remco de Boer en Hans van Cleef van ABN Amro) online; onder andere over dit onderwerp.