De zelfmoordmythe der lemmingen bestaat al eeuwen. Volgens deze mythe storten deze knaagdieren, een soort Scandinavische woelmuizen, zich bij overbevolking massaal van een klif.
Er zijn zelfs computerspelletjes over gemaakt, waarin je deze lemmingen een handje moet helpen bij hun massasuïcide. Na het doorbladeren van de laatste versie van de IDF Diabetes atlas vraag ik mezelf af de mensheid niet ook hard op zo’n klif afstevent?
Een maatje meer
Zijn wij niet bezig onszelf letterlijk dood te eten, met te veel voeding en een overdosis suiker, zout en vet? De feiten zijn confronterend. Wereldwijd is een obesitasepidemie uitgebroken. In 1975 had minder dan 5% van de wereldbevolking een BMI van 30 of hoger, in 2014 was dit al tot bijna 15% opgelopen. In de Verenigde Staten, Saudi-Arabië en Nieuw-Zeeland lijdt volgens de World Health Organisation (WHO) meer dan 40% van de bevolking officieel aan obesitas.
Obesitas wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de combinatie van een verkeerd dieet en te weinig beweging. Uiteraard wijst de voedingsindustrie vooral naar het tekort aan beweging, om zo de aandacht af te leiden van de inhoud van haar eigen producten. Al moet gezegd worden dat dit de laatste jaren wel aan het verschuiven is. Kijk alleen maar naar de explosie van het aantal producten met suikervervangers of het aantal alcoholvrije biersoorten. Ook op de beurs is de gezond eten-trend doorgedrongen. Kijk maar naar de recente en succesvolle beursintroductie van Beyond Meat.
Er is een sterk wetenschappelijk verband tussen obesitas en diabetes type 2. Alhoewel genetica hier ook een rol bij speelt, loopt statistisch gezien het aantal diabetes-gevallen 1-op-1 met het aantal obesitas-gevallen. Er zit alleen een vertraging tussen van 10 tot 15 jaar.
Eerst het zoet
Diabetes type 2 is een ziekte die ervoor zorgt dat cellen niet meer reageren op insuline. Deze insuline wordt door de alvleesklier aangemaakt en is nodig voor de cellen om glucose op te nemen. Glucose of suiker is de brandstof voor ons lichaam en onze cellen, vandaar de volksnaam suikerziekte. Bij patiënten met diabetes type 1 daarentegen maakt de alvleesklier geen insuline meer aan en moet de patiënt zelf insuline inspuiten.
Diabetes type 1 is een aangeboren aandoening en het aantal patiënten met deze ziekte is al decennialang een vrij constant en laag percentage van de bevolking. Dat geldt helaas niet voor diabetes type 2.
Wereldwijd heeft 8,9% van wereldbevolking diabetes, waarvan de overgrote meerderheid type 2. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 15 jaar geleden. In Noord-Amerika heeft al 12,9% van de bevolking diabetes. In landen zoals Mexico, Egypte en Saoedi-Arabië ligt dit percentage zelfs boven de 14%. Gegeven de explosie in obesitas van de laatste jaren, lopen deze percentages in de toekomst alleen maar op. Obesitas is een heuse tijdbom geworden.
De beurs
De potentiële schade is enorm. Diabetes wordt namelijk een steeds duurdere ziekte. Op dit moment wordt 10-15% van de stijgende kosten van de wereldwijde gezondheidszorg al veroorzaakt door diabetes. Dit komt niet alleen doordat er steeds meer patiënten bijkomen, maar ook omdat de kosten per patiënt flink zijn gestegen. Werd er in 2005 nog $875 per jaar per diabetespatiënt uitgegeven, in 2015 is dit gestegen naar $1.622. Dit zijn wereldwijde gemiddelden, want in bijvoorbeeld de Verenigde Staten werd in 2015 maar liefst $7.850 per patiënt uitgegeven.
En hier eindigt het verhaal nog niet, want na jaren diabetes te hebben gehad bestaat er ook nog eens de niet-geringe kans dat je nieren ermee ophouden. Hierdoor moet je ook nog eens twee of drie keer per week aan een dialyse-apparaat. Dat is ook al geen goedkope behandeling, waar ze in de VS bijvoorbeeld $70.000 per jaar voor vragen. Kortom, de steeds groter wordende obesitastijdbom heeft ook nog eens een nucleaire lading van kosten.
Is er dan geen enkele mogelijkheid om die tijdbom te ontmantelen? Zeker wel, maar dit vergt een drastische verandering van onze levensstijl. Gezonder en minder eten, liefst zonder enige toevoegingen. En combineer dat met meer bewegen. Dus op de fiets naar het werk en niet meer snacken en eten uit bakjes en zakjes. Gewoon weer naar de groenteboer en vooruit, af en toe naar de slager en visboer. Er zijn voldoende aanwijzingen dat hiermee diabetes type 2 kan worden genezen en dat zo de lont uit de tijdbom kan worden verwijderd.
De belegger
Als langetermijnbelegger zegt dit mij dat veel voedingsbedrijven en frisdrankfabrikanten het steeds moeilijker gaan krijgen. Bij Rolinco hebben we dan ook alle aandelen hiervan ingeruild voor bijvoorbeeld sportaandelen en fabrikanten van hulpmiddelen voor diabetespatiënten. Want niet iedereen zal zijn levensstijl weten aan te passen.
Tot slot terug naar de suïcidale lemmingen. Deze mythe is ook in stand gehouden door de Oscarwinnende natuurdocumentaire van Disney, White Wilderness, uit 1958. In de beroemdste scène uit deze film springen massa’s lemmingen achter elkaar aan van een klif hun dood tegemoet. Echter, de documentairemakers hadden de waarheid een beetje naar hun hand gezet. Naar later bleek waren de lemmingen in de film niet uit zichzelf naar beneden gesprongen. Ze bleken door de filmmakers over het randje te zijn geduwd, net als in het computerspelletje Lemmings.
Het is de hoogste tijd dat we de regie over onze eigen gezondheid weer in handen nemen en ons niet verder door de voedingsindustrie van de klif laten duwen.