De Chinese groeimotor hapert, maar of China zich van het groeipad laat stoten, is de vraag.
China is de afgelopen decennia uitgegroeid tot de groeimotor van de wereldeconomie, maar deze reus heeft zijn economische groeitempo danig zien afzwakken de laatste jaren. De export- en importgroei van het land zijn in elkaar gezakt en de verkopen van auto's en telefoons laten zorgwekkend grote dalingen zien.
Nog geen paniek
Daartegenover staan sommige andere consumentenbestedingen die wèl stevige stijgingen noteren en een aanzienlijke groei van het elektriciteitsverbruik. Dat laatste cijfer wordt vanwege twijfel over de betrouwbaarheid van andere data vaak als indicator van de groei gebruikt.
Bij de autoriteiten lijkt nog geen sprake van paniek, maar er zijn al wel maatregelen genomen om de groei niet te ver terug te laten vallen.
Hierbij wordt vooral de fiscale weg bewandeld en in mindere mate het monetaire pad: btw-verlagingen, het verminderen van de belastingdruk voor bedrijven en het opvoeren van het overheidstekort. Tegelijk wil Beijing voorkomen dat de schulden bij particulieren en bedrijven nog veel verder opgeblazen worden en is er veel aandacht voor de geografische verbreding van de groei en voor milieueffecten.
Hierdoor wordt niet voluit ingezet op het koste wat het kost oppompen van de economie, zoals in het verleden wel eens gebeurde.
Dictatoriale dreiging
Een risico voor de groei blijft de zeer centralistische, assertieve en almaar autoritairder stijl van Xi Jinping. Deze wijze van het land leiden herbergt diverse gevaren:
- Het is de vraag of innovatie gebaat is bij de strakkere hand en harder gebalde vuist van de overheid.
- De soms angstwekkende Big Brother-bestuurswijze van Xi zal – zeker in sommige regio's – tot meer onvrede en spanningen leiden.
- Door de zeer sterke concentratie van macht in de handen van één man kan deze blind worden voor zijn eigen fouten. Ook kan instabiliteit volgen, mocht Xi iets overkomen.
- De spanningen met het buitenland nemen toe, doordat China overal in de wereld een steviger politiek en economisch stempel drukt. Ook op financieel, cultureel en militair vlak blaast Beijing steeds hoger van de toren.
De sudderende handelsoorlog krijgt natuurlijk veel aandacht. Dit sudderen zal aanhouden, met weliswaar binnenkort een verlengde wapenstilstand die als akkoord gepresenteerd zal worden, maar die de dieperliggende spanningen niet voldoende adresseert. Hierdoor is het een kwestie van tijd voordat de vlam weer in de pan slaat. Persoonlijkheidscultus als grootste risico?
Touwtjes strak in handen
Deze risico's zullen niet voldoende zijn om China geheel van het groeipad te stoten. Bovendien blijft het een feit dat Beijing de touwtjes zo stevig in handen heeft, dat het ver kan gaan om wegglijden te voorkomen, mocht dat echt nodig zijn.
Daarom is het goed om de recente woorden van The Economist in het achterhoofd te houden:
“China's future is neither a spectacular success nor a catastrophic failure but a long economic struggle, a contest between China's tremendous potential and the cracks in its foundations.”
Die barsten worden op langere termijn waarschijnlijk dieper en groter als Xi zijn lijn van zelfverheerlijking doorzet en consolidatie en uitbreiding van zijn eigen macht plaatst boven het landsbelang.