Veel mensen waren bang dat 2017 een jaar van toenemend protectionisme met een neerwaartse impact op de markt zou worden, maar nu er acht maanden zijn verstreken lijkt het erop dat die vrees ongegrond was.
Hoewel de Brexit-stemming en de verkiezing van Trump vorig jaar de angst bij de belegger voor een nieuwe golf van protectionisme aanwakkerden, blijft de handel toenemen en stroken de regeringsmaatregelen niet met de retoriek. Beleggers moeten op hun hoede blijven, maar zich niet laten meeslepen door geruchten.
We denken dat ook in de toekomst die vrees voor een handelsoorlog zal worden tegengesproken door de maatregelen op het gebied van handel en dat dit een positieve impact op de aandelenkoersen zal hebben.
Handelsbarrières
Protectionisme is voor heel wat beleggers een scheldwoord. Ze weten uit ervaring hoe handelsbarrières het verkeer van goederen kunnen belemmeren en wereldwijde toeleveringsketens kunnen laten dichtslibben.
Toen de Britten er dus tijdens de stemming over de Brexit in juni voor kozen om de EU – en daarmee ook de interne markt binnen de EU – te verlaten, ontstond bij velen de vrees dat dit de vrijhandel in gevaar zou brengen. Ook de stoere uitlatingen over de handel met China en diverse grote handelsakkoorden van de inmiddels tot Amerikaans president verkozen Donald Trump droegen bij tot deze sombere context.
Evenals de toenemende nationalistische stemming in Nederland, waar politici diverse grote Nederlandse bedrijven trachtten te vrijwaren van overname door buitenlandse multinationals.
Vrijhandel vs. protectionisme
De Brexit is natuurlijk niet alleen maar een keuze voor protectionisme. Het zet Britse politici er enkel toe aan om vrijhandel af te wegen tegen andere, sociologische thema's - zoals immigratiebeperkingen en de inspraak van het Europees Hof van Justitie.
Velen vrezen dat deze sociologische thema's de vrijhandel zullen bemoeilijken, met negatieve gevolgen voor de handel – en de aandelenmarkt. En door de verkiezingen in de VS van vorig jaar, waarbij twee belangrijke kandidaten een sterk standpunt innamen tegen vrijhandel, raakte de globalisering nog verder uit beeld. Trump en de democratische kandidaat Bernie Sanders riepen beide op tot handelsbarrières om de werkgelegenheid in de VS te beschermen.
Trump zei dat hij China officieel zou uitroepen tot een valutamanipulator "op de eerste dag van zijn ambtsperiode" en dat hij wenste te heronderhandelen over, of zich terug te trekken uit, de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). Sanders hanteerde gelijksoortige argumenten.
Sterke uitlatingen
Angst wordt echter niet altijd werkelijkheid, en tot nu toe is dat ook hier het geval. Dat Amerikaanse presidentskandidaten zich stoer uitlaten over protectionisme is niet nieuw.
Barack Obama beweerde in 2008 het NAFTA-verdrag te willen openbreken. Maar eenmaal president zorgde hij voor een verdere uitbreiding van NAFTA. Bill Clinton was geen voorstander van NAFTA tijdens zijn campagne in 1992, maar werd voorstander nadat hij was verkozen.
Ondanks de angst dat Trump een protectionistische president wordt, heeft hij tot nu toe China niet uitgeroepen tot valutamanipulator of zich teruggetrokken uit NAFTA. Hij heeft China beschuldigd van het dumpen van staal en gedreigd met het opleggen van invoerrechten. Het Amerikaanse ministerie van Handel is bezig met dit te onderzoeken.
Maar elke president, sinds Lyndon B. Johnson (ambtstermijn van 1963-1969), heeft heffingen voor de invoer van staal opgelegd. We kunnen dit dus moeilijk als radicaal of nieuw beschouwen.
Terugtrekken
Hoewel Trump zoals beloofd de VS terugtrok uit de TPP, was het verdrag nog niet echt ingevoerd, waardoor de impact op de handel waarschijnlijk te verwaarlozen was. Trump wil opnieuw onderhandelen over NAFTA, maar zijn voorstel zou in werkelijkheid kunnen leiden tot een verdieping van de handelsrelaties.
Het verdrag wordt namelijk gemoderniseerd door ook de e-commerce-sector erbij te betrekken. Dat is wat anders dan 'het bouwen van een muur', zoals Trump het zou formuleren.
Een jaar na de Brexit beschouwen premier Theresa May en haar regering handel als een topprioriteit. Ondanks enig gewauwel over wat ze in ruil hiervoor willen opgeven, wil haar kabinet binnen de douane-unie van de EU blijven - en idealiter ook de toegang tot de interne markt, met enkele nieuwe barrières, behouden.
Hoewel de EU enige bedenkingen kan hebben bij een dergelijke regeling, is het behoud van de vrijhandel tussen Groot-Brittannië en de EU gunstig voor beide. We moeten nog afwachten hoe dit zal aflopen, maar het zou ons niet verbazen als ze tot een overeenkomst komen die op zijn minst lijkt op de huidige relatie.
Wereldhandel aanwakkeren
Brexit zou de wereldhandel zelfs kunnen aanwakkeren. Waarom? Na de Brexit zal het Verenigd Koninkrijk vrij zijn om bilaterale overeenkomsten te sluiten met de EU en de rest van de wereld.
De VS en Australië hebben al aangegeven hiervoor interesse te hebben en Britse politici hebben zich in gelijke bewoordingen uitgelaten.
Als deze algemeen gevreesde gebeurtenissen niet leiden tot een opleving van protectionisme, moeten beleggers elders op zoek gaan. En als ze dat doen, denken we dat de situatie er heel wat rooskleuriger zal uitzien dan gevreesd.
CETA
Buiten de Brexit en de Amerikaanse verkiezingen, is de vrijhandel aan het groeien, niet aan het krimpen. In februari keurde het Europees Parlement het 'Comprehensive Economic and Trade Agreement' (CETA) goed — een vrijhandelsakkoord met Canada dat naar schatting de invoerrechten zal afschaffen op 98% van de goederen.
De voorlopige invoering is gestart, hoewel de nationale parlementen het akkoord nog moeten goedkeuren. In juli kondigde de EU een principeovereenkomst goed inzake vrijhandel met Japan, na vier jaar onderhandelen.
Indien deze overeenkomst wordt ingevoerd, zal dit naar schatting een verlaging van invoerrechten betekenen voor 99% van de bilateraal verhandelde goederen, die momenteel gewaardeerd worden op naar schatting €170 miljard per jaar.
Vrijhandel gezond
Dat klinkt allemaal veelbelovend, maar deze akkoorden hebben betrekking op de situatie in de toekomst. Hoe ziet de huidige situatie eruit? Tot nu toe is de wereldhandel in 2017 toegenomen.
De Amerikaanse, Europese en Japanse export en import vertonen een heropleving en zijn opnieuw aan het groeien. Dit wordt geïllustreerd in grafiek 1 en 2. Daarnaast is de export en de import uit Taiwan, China en Korea gestegen.
Figuur 1: Export – VS, EU en Japan
Bron: FactSet, per 21/07/2017. Mei 2008 – Mei 2017.
Figuur 2: Import – VS, EU en Japan
Bron: FactSet, per 21/07/2017. Mei 2008 – Mei 2017.
De vrijhandel ziet er gezond uit ondanks alle geruchten over protectionisme en zal mogelijk een positieve impuls geven aan de groei van de wereldwijde economie en de winsten. Niet alle beleggers zijn al tot dit inzicht gekomen.
Maar we zijn van mening dat ze hun bezorgdheid zullen laten vallen en weer vertrouwen zullen krijgen, wat tot een stijging van de aandelenkoersen zal leiden.