Beleggers en experts waarschuwen dat de inflatie binnenkort de hoogte in kan schieten. Daar halen ze uiteenlopende argumenten voor aan: begrotingsstimuli, stijgende olieprijzen, hogere transportkosten, etc. Volgens Fisher Investments Nederland begrijpen velen van hen echter niet helemaal hoe inflatie werkt en wat de oorzaken ervan zijn. In dit artikel definiëren we wat inflatie is, ontkrachten we enkele recente doemberichten en bespreken we in welke situatie u zich wél zorgen moet gaan maken.
De definitie van inflatie
We spreken van inflatie wanneer het algemene prijsniveau, van alle goederen en diensten in een economie samen, langdurig stijgt. Inflatie bestrijkt een brede waaier van goederen en diensten en heeft dus op ieder van ons een ander effect. Hoe u de inflatie persoonlijk ervaart, hangt af van welke goederen en diensten u met regelmaat aankoopt. Doordat inflatie zo'n breed begrip is, is het soms moeilijk te meten. Verschillende indicatoren komen echter in de buurt, zoals indices die gebaseerd zijn op een mandje van goederen en diensten om de algemene prijsontwikkeling weer te geven.
De echte oorzaak van inflatie is complex en voer voor discussie, maar Fisher Investments Nederland sluit zich aan bij de econoom en Nobelprijswinnaar Milton Friedman. Volgens zijn visie is inflatie een monetair fenomeen en ontstaat het doordat er te veel geld in omloop is voor te weinig goederen en diensten. Louter op basis van die definitie lijkt het aannemelijk dat de inflatie zal gaan stijgen – en misschien gaat dat ook gebeuren! De huidige vrees voor inflatie lijkt ons echter grotendeels ongegrond, en we leggen u uit waarom.
Enkele recente bezorgdheden over inflatie
1. Zullen verstoorde toevoerketens en hogere transportkosten inflatie veroorzaken?
Schaarste – zoals recentelijk van halfgeleiders en andere producten – kan tijdelijk prijsstijgingen veroorzaken. Dat is de 'te weinig goederen en diensten'-kant van de vergelijking. Maar dat soort tekorten is meestal van voorbijgaande aard. De recente schaarste in halfgeleiders, bijvoorbeeld, ontstond doordat tijdens de pandemie enerzijds de lockdownmaatregelen de productie deden stilvallen en anderzijds het vele thuiswerk de vraag naar apparatuur deed toenemen. Maar waarschijnlijk vormen die hogere prijzen een prikkel voor producenten om te investeren in nieuwe productiecapaciteit om aan de vraag tegemoet te komen, waardoor na een tijdje het aanbod toeneemt en de prijzen weer stabiliseren.
Een andere bezorgdheid is dat een verstoring van de scheepvaart – zoals de situatie die eerder dit jaar ontstond toen een containerschip het Suezkanaal blokkeerde – de transportkosten zal opdrijven en voor inflatie zal zorgen. Dergelijke verstoringen zijn echter eveneens vaak tijdelijk. Ze kunnen files van containerschepen en vrachtwagens veroorzaken, maar de bedrijven en de transportsector passen zich meestal snel aan om dit soort kortetermijnproblemen op te vangen.
2. Zorgt duurdere olie voor inflatie?
Technisch gesproken wel, want veel brede inflatiemaatstaven monitoren ook de energieprijzen (lees: olie en gas). Van heel wat van die maatstaven is echter ook een 'kernindex' beschikbaar, die bijvoorbeeld olie en voeding, waarvan de prijzen vaak schommelen onder invloed van factoren die alleen hun eigen markt beïnvloeden, buiten beschouwing laat. Sommigen beweren dat de energieprijzen kunnen doorsijpelen naar de prijzen van andere goederen doordat bedrijven hun producten duurder maken om de stijgende energiekosten te dekken. Ondernemingen die veel olie en gas gebruiken, vermijden echter vaak dat zij hun prijzen moeten optrekken door hun oliebehoeften af te dekken met futures. Stijgende energieprijzen kunnen dus wel enkele inflatiemaatstaven beïnvloeden, maar zijn niet echt een belangrijke aanjager van systemische inflatie. De 'kernmaatstaven' kunnen beleggers helpen om te bepalen of inflatie een breed verschijnsel is of louter voortkomt uit schommelende grondstoffenprijzen.
3. Zal de inflatie worden aangewakkerd door de begrotingsstimuli waarmee overheden de gevolgen van de pandemie te lijf gaan?
Toen de overheden tijdens de coronacrisis begrotingsstimuli aankondigden, gingen hier en daar bezorgde stemmen op die beweerden dat zij te veel geld in hun economie pompten, meer dan de economische output aankan, waardoor de inflatie zou toenemen. In de VS bijvoorbeeld werd een groot deel van de steun uitbetaald in de vorm van cheques voor Amerikaanse huishoudens. Maar dat betekent niet automatisch dat de consumentenbestedingen en de prijzen meteen gaan stijgen. Het geld kan evengoed gebruikt worden om schulden af te lossen of spaartegoeden aan te vullen. De forse toename van de spaarquote in de VS, van 7,2% in december 2019 tot 13,7% eind 2020, wijst erop dat heel wat mensen dat vorig jaar ook gedaan hebben.i Om inflatie te hebben, moet geld in overvloed naar goederen en diensten vloeien, en voorlopig is dat niet het geval. Om nogmaals de VS als voorbeeld te nemen: de totale geldhoeveelheid is er licht gestegen, maar de omloopsnelheid van de M2-geldhoeveelheid – een maatstaf van hoe vaak geld van eigenaar wisselt – ligt nog steeds dicht bij het laagste niveau ooit. Die lage omloopsnelheid wijst erop dat er waarschijnlijk geen sprake is van een situatie waarin er "te veel geld in omloop is voor te weinig goederen en diensten".
Figuur: Omloopsnelheid van de M2-geldhoeveelheid blijft laag
Bron: US Federal Reserve Bank of St. Louis, per 09/04/2021. Omloopsnelheid M2-geldhoeveelheid VS, per kwartaal, januari 1959 – oktober 2020.
Wanneer moet u zich als belegger wel zorgen maken over de inflatie?
Inflatie is niet per se slecht voor aandelen, die in het verleden zelfs meer dan behoorlijk gepresteerd hebben bij stijgende inflatie. Inflatie kán een risico voor de aandelenmarkten en de economie zijn, maar op een andere manier dan velen denken. De problemen beginnen volgens Fisher Investments Nederland wanneer de centrale banken de stijgende inflatie proberen te bestrijden door de kortetermijnrente al te hoog op te trekken. Dat werkt als volgt.
Banken halen doorgaans inkomsten uit de rente die zij ontvangen op nieuwe leningen (die vaak min of meer overeenkomt met de langetermijnrente), terwijl zij rente betalen op deposito's (meestal ongeveer de kortetermijnrente). Het verschil tussen de lange- en de kortetermijnrente fungeert dus als maatstaf voor de winstgevendheid van leningen van banken. Wanneer de lange rente hoger is dan de korte rente, worden banken aangemoedigd om nieuwe leningen te verstrekken, waardoor de geldhoeveelheid kan toenemen en – belangrijk – het geld vaker van eigenaar kan wisselen (anders gezegd: de omloopsnelheid van geld neemt toe). Zo ontstaat in de regel systemische inflatie.
Maar de problemen beginnen meestal wanneer centrale banken overhaast reageren op een stijging van de inflatie. In zo'n situatie trekken de centrale banken, in een poging de inflatie te beteugelen, de korte rente soms op tot boven de lange rente. Als de korte rente te ver boven de lange rente uitstijgt en dat lang zo blijft, kan de winstgevendheid van nieuwe leningen voor banken afnemen en kredietverstrekking ontmoedigd worden. Minder kredietverlening betekent dat bedrijven en consumenten minder makkelijk aan financiering komen, wat uiteindelijk de economische activiteit schaadt.
Wij zien niet meteen tekenen die daarop wijzen, maar vinden wel dat de beslissingen van centrale banken van nature onvoorspelbaar zijn en voortdurende waakzaamheid behoeven. Gelukkig maken steeds meer mensen zich momenteel zorgen over de stijgende inflatie. Dat is naar onze mening een goede zaak omdat de markten efficiënt zijn in het verrekenen van alle algemeen bekende informatie in de koersen, waardoor de kans kleiner wordt dat de aandelenmarkten sterk uit het lood worden geslagen door een onverwachte ontwikkeling. Hoe meer mensen de inflatie in het oog houden en erover praten, hoe kleiner ons de kans lijkt dat beleggers en centrale bankiers erdoor verrast zullen worden.
Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten.
Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Nederland en Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of als een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Nederland of Fisher Investments Europe deze visie zullen handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste markten. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.
__________________________________________
i Bron: Federal Reserve Bank of St. Louis, per 02/10/2021. Spaarquote van de huishoudens, december 2019 – december 2020